Το πνεύμα των ομάδων στην πρωτεύουσα των προσφύγων

Οι πόλεις δεν είναι απλώς γεωγραφικά σημεία στους χάρτες ή αθροίσματα κτιρίων, δρόμων και περιοχών, αλλά είναι σύνολα κοινωνικών σχέσεων, που στηρίζονται σε φυσικούς δεσμούς, όπως οι οικογένειες ή τεχνητούς, όπως οι παντός τύπου ομάδες. Ανεξάρτητα, όμως, από το είδος των θεσμών ή των δεσμών και των αντικειμενικών αιτιολογήσεών τους, οι πόλεις, διαμορφώνονται και υπό την έποψη ενός «πνεύματος». Με την έννοια, ότι ο άνθρωπος δεν τελειώνει στα όρια του σώματος ή της περιοχής που περικλείει την άμεση δραστηριότητά του, αλλά «όπου θέλει πνει» (Ιω 3,8).
Στην εισήγηση επιχειρώ να προσεγγίσω ψήγματα του «πνεύματος των ομάδων» στη Θεσσαλονίκη. Η λέξη/έννοια ομάδα χρησιμοποιείται με τη σημασία που της προσέδωσε ο ριζοσπάστης Ψυχαναλυτής και Ομαδικός Αναλυτής S.H. Foulkes (1898-1976) ως επικοινωνιακό δίκτυο, που διαμορφώνει μια νοητή Matrix, η οποία εκδηλώνεται σαν Foundation και Dynamic Matrix.
Στην εισήγηση προσεγγίζονται τρία σημεία «θεμελιώδη» ή «δυναμικά» της νοητής «μήτρας» της Θεσσαλονίκης, σχηματικά από την απελευθέρωσή της (1912) ως τη δεκαετία του '50. Αυτά είναι ο «μύθος της ερωτικής πόλης», η «Πρωτεύουσα των προσφύγων» και το «Πνεύμα των ομάδων» πάνω στο οποίο διαμορφώθηκε το ελληνικό, ανεξίτηλο πια παρόν της.