Ανιχνεύοντας το εφήμερο: Σαν Φρανσίσκο

Κριτική:

Η τέχνη του δρόμου

Μια νέα σειρά με θέμα «Πόλεις του κόσμου» βρίσκεται ήδη στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Δημιουργός της, συγγραφέας και εκδότης είναι ο αρχιτέκτονας Πάνος Τότσικας.

Τα δύο μικρά άλμπουμ - βιβλία μιλούν από μόνα τους, με τις φωτογραφίες τους, οι οποίες συνοδεύονται από λίγο γραπτό λόγο. Η σύγχρονη «τέχνη του δρόμου» είναι παρούσα μέσα από τις σελίδες των βιβλίων του Τότσικα, ο οποίος επιχειρεί να σηματοδοτήσει, να δώσει κάποιο νόημα (αισθητικό, κοινωνικό, ερωτικό, πολιτικό) στις σημερινές απρόσωπες μεγαλουπόλεις που μας περιβάλλουν ή μας περιχαρακώνουν με αόρατα συρματοπλέγματα στον χώρο τους. Τα γκράφιτι, οι τοιχογραφίες και οι επιγραφές μοιάζουν συχνά με μορφές εκτόνωσης και αντίστασης των ανθρώπων για τις κοινωνίες που κληρονόμησαν και εξακολουθούν να κληρονομούν.

Στο οπισθόφυλλο των άλμπουμ ο συγγραφέας δίνει το «στίγμα» της σειράς που εγκαινίασε: Πόλεις εφήμερες, Πόλεις αιώνιες, Πόλεις αθέατες, Πόλεις θρυμματισμένες, Πόλεις ανελέητες ...είναι οι δικές μας πόλεις, οι πόλεις όπου ζούμε, ταξιδεύουμε, γνωρίζουμε, αγνοούμε...

Οπως και να 'ναι, οι τοίχοι της πόλης «προειδοποιούν» για την ανάγκη των ανθρώπων να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, που κρύβουν τρυφερότητα ή βία. Για την ανάγκη των ανθρώπων να είναι χαρούμενοι και ευτυχισμένοι.

«Η ευτυχία θα είναι η εκδίκησή μας», αναφέρει μια επιγραφή σε τοίχο της Αθήνας, στη μεγαλύτερη ίσως μεγαλούπολη στον κόσμο αναλογικά με την έκταση και τον πληθυσμό της κάθε χώρας.

«Φυσικά και είναι διαφωνία το γκράφιτι - γράφει ο Σάκης Αργυρόπουλος στον πρόλογο του λευκώματος για την Αθήνα. Φυσικά και είναι ανάρμοστη συμπεριφορά όσον αφορά την αισθητική κάποιου άλλου». Ομως μια «πόλη δίχως συνθήματα και χρώματα είναι τρόπος συνεννόησης, μορφή επικοινωνίας. Φυσικά και είναι τέχνη. Φυσικά και είναι απλώς χώρος για πτώματα» (σ.σ. 4-5).

Μεγαλύτερη παράδοση στα γκράφιτις και τις τοιχογραφίες έχει το Σαν Φρανσίσκο στο διάβα του χρόνου απ' ό,τι η Αθήνα.

Πριν από λίγα χρόνια στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο καταμετρήθηκαν περί τις 450 υπαίθριες τοιχογραφίες και οι περισσότερες στην περιοχή της Mission, όπου σήμερα κυριαρχούν οι οικογένειες από τη Λατινική Αμερική αλλά και από τη Νοτιοανατολική Ασία. Ενα από τα σημεία αναφοράς του Σαν Φρανσίσκο είναι το βιβλιοπωλείο «City Lights», που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '50 από τον ποιητή Λόρενς Φερλινγκέτι και ήταν ένας από τους χώρους απ' όπου ξεπήδησε το μπιτ κίνημα.

Δίπλα στο βιβλιοπωλείο έχει ζωγραφιστεί μια εντυπωσιακή πολύχρωμη τοιχογραφία, η οποία αναπαριστά τους λαϊκούς αγώνες στην επαρχία Τσιάπας του Μεξικού.

Πριν από λίγα χρόνια ο ποιητής Φερλινγκέτι είχε δηλώσει την απαισιοδοξία του για το μέλλον του Σαν Φρανσίσκο, το οποίο δεν διαφέρει πλέον από τις άλλες μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ.

Αλλά ο Τότσικας επιμένει ότι όσοι δεν έζησαν το Σαν Φρανσίσκο της δεκαετίας του '50, του '60 και του '70 πιστεύουν ότι ακόμα και σήμερα αποτελεί μια γοητευτική πόλη των ΗΠΑ, που έχει πολλά να πει σ' αυτούς που έχουν διάθεση να την ανακαλύψουν, «μέσα από τις υπαίθριες πολύχρωμες φωτογραφίες της και όχι μόνο» (Σαν Φρανσίσκο, σ.σ. 6-7). Ο Πάνος Τότσικας με τα άλμπουμ - γκράφιτι για την Αθήνα και το Σαν Φρανσίσκο φαίνεται να εγκαινιάζει μια σειρά με ανάλογο περιεχόμενο και από άλλες πόλεις του κόσμου.

Σ' αυτά τα βιβλία δεν «μιλάει» τόσο ο γραπτός λόγος όσο η εικόνα, οι τοιχογραφίες, τα γκράφιτι και οι επιγραφές.

Ετσι η κρίση είναι υποκειμενική, ανάλογη με την αισθητική του αναγνώστη. Εμάς πάντως οι εικόνες των βιβλίων μάς ταξίδεψαν, έστω και λίγο, στην Αθήνα και το Σαν Φρανσίσκο.

ΦΟΙΒΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 15/06/2007