Ιστορικοί περίπατοι

Δεν πρόκειται να συνεχίσουμε τη συζήτηση για το αν η ομηρική Ιθάκη αντιστοιχεί με τη σημερινή. Γι’ αυτήν άλλωστε έχει χυθεί πολύ μελάνι από την εποχή του Θ. Κουρούκλη το 1893, του H. Draheim το 1894, και του W. Doerpfeld το 1902. Την αφορμή για την αναζήτηση της ομηρικής Ιθάκης, έδωσαν οι εργασίες του R. Hercher, όπου υποστηριζόταν πως η γεωγραφία του ποιητή της Οδύσσειας ήταν ολότελα φανταστική. Στην κρίση αυτή, στηρίχθηκε ιδιαίτερα στο χωρίο της Οδύσσειας 9, 21-8. Εκεί ο Οδυσσέας δίνει στον βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοο πληροφορίες για την καταγωγή του και για την κατοικία του. Οι στίχοι στους οποίους γίνεται λόγος έχουν ως εξής: ναιετάω δ’ ’Iθάκην ευδείελον εν δ’ όρος αυτή | Νήριτον εινοσίφυλλον αριπρεπές αμφί δέ νήσοι | πολλαί ναιετάουσι μάλα σχεδόν αλλήλησι. | Δουλίχιόν τε, Σάμη τε καί υλήεσσα Ζάκυνθος | αυτή δέ χθαμαλή, πανυπερτάτη ειν’ αλί κείται | πρός ζόφον αι δέ τ’ άννευθε πρός ηώ τ’ ηέλιόν τε | τρηχεί αλλ’ αγαθή κουροτρόφος ου τοι εγώ γε | ης γαίης δύναμαι γλυκερώτερον άλλο ιδέσθαι.
Στους ανωτέρω στίχους και δίχως εξεζητημένες ερμηνείες ο ποιητής με το στόμα του Οδυσσέα λέει πως η Ιθάκη σε σχέση με τα γύρω της νησιά Δουλίχιο, Σάμη και Ζάκυνθο, κείται η τελευταία προς τα δυτικά της θάλασσας, ενώ οι άλλες βρίσκονται προς τα ανατολικά αυτής. Όπως όμως είναι γνωστό, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, γιατί η Ιθάκη βρίσκεται ανατολικά και βορειοανατολικά της Κεφαλλονιάς, βόρεια της Ζακύνθου και νότια της Λευκάδας, πάντως όχι δυτικά από αυτές. Μονάχα για τη Ζάκυνθο θα μπορούσε να υποστηριχθεί, πως ενώ δυτικά βρίσκεται στο ίδιο μήκος με την Ιθάκη, ανατολικά την υπερβαίνει γύρω στα 15 χιλιόμετρα, λόγω του μεγαλύτερου όγκου της.