Ερωτική πράξη

Η ιστορία ενός χωρισμού, μια νύχτα στο Τόκιο



Κάναμε έρωτα όπως και την πρώτη μας νύχτα στο Παρίσι, τότε για πρώτη φορά -και την τελευταία φορά, για τελευταία φορά. Αλλά πόσες φορές δεν κάναμε έρωτα μαζί για τελευταία φορά; Δεν ξέρω, συχνά.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι 133 σελίδες του βιβλίου περιγράφουν σε πρώτο πρόσωπο, από τη σκοπιά του άντρα, το τέλος (;) της σχέσης ενός σαραντάρη Γάλλου ακαθόριστων λοιπών στοιχείων με τη σύντροφό του, μια ελκυστική, δυναμική, ταλαντούχο σχεδιάστρια μόδας. H ιστορία διαδραματίζεται σε διάστημα ολίγων ημερών, αρχίζοντας με την άφιξη του ζευγαριού στο Τόκιο για επαγγελματικούς λόγους: η γυναίκα, ονόματι Μαρί, πρόκειται να παρουσιάσει εκεί, στον εντυπωσιακό χώρο Cotemporary Art Space, τις τελευταίες της δημιουργίες, τις οποίες και έχουν κουβαλήσει στην ιαπωνική πρωτεύουσα σε πολυάριθμα μπαούλα και βαλίτσες. Στην αρχή του βιβλίου βρίσκουμε το ζεύγος στο δωμάτιο του πολυτελούς ξενοδοχείου. Είναι και οι δύο αποκαμωμένοι από την πολύωρη πτήση και τη διαφορά ώρας. H κρίση στη σχέση τους σοβεί. Γιατί ακριβώς, δεν το γνωρίζουμε - ελάχιστα άλλωστε μαθαίνουμε για το παρελθόν τους.



Οι λεπτομέρειες



Κάποια στιγμή, ύστερα από μία μάλλον ανεπιτυχή ερωτική συνεύρεση, που διακόπτεται απότομα όταν η οθόνη της τηλεόρασης του δωματίου ανάβει απρόσμενα αναγγέλλοντας την άφιξη ενός φαξ, το ζεύγος θα περιπλανηθεί μέσα στην παγωμένη νύχτα, θα γευματίσει σε ένα απλό εστιατόριο, θα ψωνίσει κάλτσες και ομπρέλα από ένα σούπερ μάρκετ που παραμένει συνεχώς ανοικτό, θα λογομαχήσει δι' ασήμαντον αφορμήν και, τέλος, θα υποστεί έναν μεγάλο σεισμό, απ' αυτούς που πλήττουν συχνά τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Την επομένη, ο αφηγητής θα εγκαταλείψει τη Μαρί εν μέσω των επαγγελματικών της υποχρεώσεων και θα οδεύσει στο Κιότο, όπου θα φιλοξενηθεί στο σπίτι ενός συμπατριώτη του.

Για την ερωτική σχέση λίγες οι εξηγήσεις, λοιπόν. Αντιθέτως, μαθαίνουμε αρκετά για τη σημερινή Ιαπωνία. Για τα κτίρια, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και την υπερσύγχρονη ταχεία, τα μαγαζιά, την κοσμοπλημμύρα, τους ζητιάνους, τα εξωτικά φαγητά με τα περίεργα ονόματα, τα λιτά σπίτια με τους απέριττους εσωτερικούς χώρους. Αυτές οι λεπτομέρειες, μαζί με ορισμένες άλλες, λιγοστές, που αναφέρονται σε ορισμένες στιγμές του ζευγαριού μάς ανταμείβουν κάπως, σώζοντάς μας από την απόλυτη πλήξη. Και, μαζί με αυτές τις μικρολεπτομέρειες, δύο περίεργα στοιχεία: (A) H εμβόλιμη και αινιγματική φράση «αγάπη μου» που εμφανίζεται αραιά και πού μέσα στις μακροσκελείς φράσεις του βιβλίου (σε ποιον απευθύνεται; σε αυτήν;). (B) H μικρή φιάλη με υδροχλωρικό οξύ που συντροφεύει αφηγητή και αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, συμβάλλοντας σε ένα ήπιο, όχι ιδιαίτερα πετυχημένο, κλίμα σασπένς.

Ορισμένα σημεία, όπως το αναπάντεχα «οιονεί πορνό» κλείσιμο του πρώτου κεφαλαίου «η μέρα ανέτελλε πάνω απ' το Τόκιο, κι εγώ της έχωσα το ένα δάχτυλο μες στην κωλοτρυπίδα της» να μη στερούνται κάποιας πρωτοτυπίας, αλλά το βιβλίο βρίθει από κλισέ του είδους «Δεν το ήξερα ακόμη, αλλά ήταν η τελευταία φορά που την έβλεπα» (σελ. 93), «Ξέρεις, είμαι ολόγυμνη στο κρεβάτι, μου λέει αναστενάζοντας» (σελ. 121) ή, ακόμα, «ο σεισμός ήτανε τώρα αξεδιάλυτα συνυφασμένος με το τέλος του έρωτά μας» (σελ. 84).

Τι μένει; Όχι και πολλά. Ίσως (για αναγνώστες πιο ευαίσθητους από μένα), κάποια ατμόσφαιρα διάχυτης ερωτικής μελαγχολίας - με μια γενναία, κατ' εμέ, δόση ναρκισσιστικής φλυαρίας περί ερωτικού πάθους. Ίσως (για φιλολογίζοντες αναγνώστες) κάποιο μακρόθεν κλείσιμο του ματιού στο nouveau roman, που προ δεκαετιών φιλοξένησε ο ίδιος γαλλικός εκδοτικός οίκος. Και βέβαια, όπως ήδη αναφέρθηκε, το εξωτικό ιαπωνικό πλαίσιο - αλλά γι' αυτό ένα καλό ταξιδιωτικό βιβλίο θα έκανε καλύτερη δουλειά.



Υπαρξιακό κενό



Φοβούμαι πως δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο βιβλίο που μεταφράζεται στα ελληνικά με τη λογική να σπεύσουμε να μεταφέρουμε στον Έλληνα αναγνώστη κάποια υποτιθέμενη σημαντική παρισινή (ή άλλη) λογοτεχνική παραγωγή. Υπ' αυτήν την έννοια, το μάλλον βαρετό αυτό βιβλίο, που δεν συμβάλλει ιδιαίτερα ούτε στην τέρψη ούτε στη σκέψη, μας μεταφέρει κυρίως ένα είδος υπαρξιακού κενού, ίσως όμως συνάμα προδίδει και ένα είδος κενότητας στη σύγχρονη γαλλική λογοτεχνική παραγωγή. H επιλογή αξιόλογων βιβλίων προς μετάφραση, όπως άλλωστε και ο έρως (ως πράξη και ως θεματολογία) δεν είναι εύκολη υπόθεση...



Βασίλης Πεσμαζόγλου

ΤΑ ΝΕΑ, 26-07-2003