Η γαλάζια ψύχωση

«Παράξενα είναι τα νυχτερινά μονοπάτια του ανθρώπου. Καθώς νυκτοπορούσα μέσα σε πέτρινες κάμαρες και σε καθεμιά έκαιγε ένα ήρεμο λυχνάρι, ένα μπρούτζινο κηροπήγιο, και όταν παγωμένος σωριάστηκα στην κλίνη, στάθηκε πάνωθέ μου πάλι η μαύρη σκιά της ξένης. Σιωπώντας, έκρυψα το πρόσωπό μου στα αργοκίνητα χέρια μου. Στο παράθυρο είχε ανθίσει ο γαλάζιος υάκινθος και στα πορφυρά χείλη αυτού που βαρια- νάσαινε ανέβηκε η παλιά προσευχή, από τις βλεφαρίδες έσταζαν κρυστάλλινα δάκρυα που έκλαιγαν για τον πικρό κόσμο. Εκείνη την ώρα ήμουν στον θάνατο του πατέρα μου ο λευκός γιος. Με γαλάζια ρίγη φυσούσε ο νυχτερινός άνεμος από τον λόφο, το σκοτεινό παράπονο της Μάνας αργοπέθαινε ξανά κι εγώ είδα την μαύρη κόλαση στην καρδιά μου. Αναλαμπή ηρεμίας για ένα λεπτό. Αθόρυβα πρόβαλε από τον ασβεστωμένο τοίχο ένα πρόσωπο ανείπωτο-ένας νεαρός που πέθαινε-η ομορφιά μιας επαναπατρισμένης γενιάς. Λευκή σαν τη σελήνη, αγκάλιασε η αδιαφορία της πέτρας τους άγρυπνους κροτάφους, έσβησε ο ήχος από τα βήματα των σκιών πάνω σε ερειπωμένα σκαλοπάτια, που χόρευαν ρόδινο κυκλικό χορό στον κήπο…»

Georg Trakl

Κανείς άλλος συγγραφέας, εξαιρουμένων ίσως του Κάφκα και του Πάουλ Τσελάν, δεν αισθάνθηκε τόσο βαθιά την μοναξιά και την απομόνωση, όσο ο Αυστριακός Γκέοργκ Τρακλ. Έζησε πίσω από τους στίχους του, που κύριο θέμα τους ήταν ο φόβος, η αγωνία και η θλίψη. Οι συνειρμοί και οι εικόνες του, το όνειρο και η φαντασία, αποδομούν την ρεαλιστική και ιμπρεσσιονιστική παράσταση του χωροχρόνου και φέρνουν στην επιφάνεια τον εσωτερικό και πνευματικό κόσμο του ποιητή ο οποίος κόσμος του συναρμόζεται με τον εξωτερικό, με την σιωπή. Αυτό που προκύπτει είναι ένα γαλήνιο και μελαγχολικό τοπίο μέσα στο οποίο ο άνθρωπος περιπλανιέται σαν «γαλάζιο αγρίμι» χωρίς να μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο που του ορίζει ο περιβάλλων κόσμος. Από τις λέξεις του με την κατακερματισμένη σύνταξη αναβλύζουν νέες εικόνες που συνιστούν μια νέα ποιητική πραγματικότητα. Ενώ στα πρώτα του ποιήματα είναι έκδηλη ακόμα η επίδραση του χοφμανσταλικού νεορομαντισμού, πολύ νωρίς θα διακόψει μαζί του και εξπρεσσιονιστικές εικόνες όπως «νυχτερινοί κήποι, «ερειπωμένα νεκροταφεία, «νεκροτομεία» «φθινοπωρινά λυκόφωτα» και τελικά το πεδίο μάχης στην Πολωνία το 1914, όπου εργάστηκε ως φαρμακοποιός σε μονάδα υγειονομικού (Grodek), θα γίνουν στην ποίησή του τα ισοδύναμα της παγκόσμιας παρακμής. Οι εικόνες που αναδύονται μέσα από τους στίχους του, φέρουν τα παράξενα χρώματα του «Γαλάζιου Καβαλάρη» – «κρυστάλλινα λιβάδια», «σεληνόφωτα μονοπάτια», «γαλάζιος θρήνος» - και εξωθούν την αισθητή πραγματικότητα σε σφαίρες μαγικές. Η αθώα παιδική ηλικία που συμβολίζεται στο πρόσωπο του νεαρού αγοριού Έλις, έχει γίνει απροσπέλαστη γιατί έχει περάσει σε έναν άλλον κόσμο με «πιο δίκαιες ημέρες».

Ιωάννα Αβραμίδου