Τα νέα πρόσωπα του φασισμού

Μέσα στα τελευταία χρόνια, μια σειρά ακροδεξιά κόμματα έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους, λίγο-πολύ παντού στην Ευρώπη. Δεν παρουσιάζονται πια σαν ανατρεπτικά αλλά παίζουν το χαρτί της θεσμικής κανονικότητας και εκμεταλλεύονται τη δυσαρέσκεια των λαϊκών τάξεων προσπαθώντας να γίνουν κόμματα εξουσίας. Ο Τραβέρσο, αναλύοντας τις διαφορές τους με τους ιστορικούς φασισμούς του 20ού αιώνα, προτείνει την έννοια του "μεταφασισμού", που τονίζει τη μεταβατική φύση ενός εν εξελίξει φαινομένου, στο οποίο οφείλουμε να επισημαίνουμε τόσο τη συνέχεια (τη συχνά συγκαλυμμένη ή και αποκηρυγμένη μα πάντα ορατή κληρονομιά του κλασικού φασισμού) όσο και τις ρήξεις (μια χαλαρή και ασαφή ιδεολογία, που συνδυάζει λαϊκισμό και ξενοφοβία). Γιατί, αν παλιότερα ο αντισημιτισμός ήταν η ραχοκοκαλιά των ευρωπαϊκών εθνικισμών, τη θέση του σήμερα έχει πάρει η ισλαμοφοβία (αφήνοντας μόνο σε περιθωριακή θέση μια νέα εβραιοφοβία).
Όμως, μας λέει ο Τραβέρσο, ο μεταφασισμός μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα αν εξεταστεί σ' ένα ευρύτερο σκηνικό, όπου βρίσκουν τη θέση τους οι ταυτοτικές πολιτικές και οι μνημονικές εμμονές, η ισλαμική τρομοκρατία και ο "ισλαμοφασισμός", οι ατυχίες της εκκοσμίκευσης και οι απωθήσεις της αποικιοκρατίας - όλα αυτά μέσα σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο που στοιχειώνεται από την εξαφάνιση ενός "ορίζοντα προσμονής", από την έκλειψη και την απαξίωση των ουτοπιών.