Η ιστορία της Λούσι Γκολτ

Η ιστορία της Λούσι Γκολτ, το καλύτερο, κατά την άποψη των κριτικών, μυθιστόρημα του Τρέβορ, είναι μια συγκλονιστική ιστορία ανομολόγητου πάθους, οδυνηρών ενοχών και ταπεινής συγγνώμης.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Στο τελευταίο του μυθιστόρημα ο Ιρλανδός Τρέβορ τοποθετεί τους ήρωές του στην πατρογονική του γη, αφήνοντάς τους να υποστούν στην ατομική τους ζωή τις συνέπειες των εμφύλιων συγκρούσεων. Θύματα του πολιτικού διχασμού και ενός άγνωστου παρελθόντος, θα αναλώσουν τη ζωή τους περιμένοντας να διορθωθεί ένα κακό που προκλήθηκε τυχαία, μαθαίνοντας να αποδέχονται μοιρολατρικά τη ρυθμιστική δύναμη του πεπρωμένου. Σ' όλα τα μυθιστορήματα αλλά και στα διηγήματα του Τρέβορ κυριαρχεί η δύναμη ενός άδικου, συνήθως, πεπρωμένου, η αφήγηση συνήθως περιστρέφεται γύρω από ένα μοιραίο γεγονός που ευθύνεται για τη μετέπειτα εξέλιξη της ζωής τους και που προκαλείται από επιπλοκές που οι ίδιοι αγνοούν. Συχνά, χωρίς να το επιθυμούν, καταδύονται σε ντοστογιεφσκικά βάθη, υποφέρουν από τραυματικές μνήμες και η ιστορία τους ευθυγραμμίζεται με την ιστορία των άγνωστων σ' αυτούς θυμάτων των γεγονότων που στιγμάτισαν και τους ίδιους.

Στη ιστορία της Λούσι Γκολντ μας παρέχεται η αφήγηση μιας ζωής, λίγο πριν περάσει στη μυθική διάστασή της, πριν γίνει θρύλος, καθώς οι κάτοικοι της παρακείμενης κοινότητας εμπνέονται από την τραγωδία της και τη διηγούνται συνεχώς, παραλλάσσοντας λεπτομέρειες και προσθέτοντας επεισόδια δικής τους επινόησης. Ο συγγραφέας παρακολουθεί την ηρωίδα λίγο πριν περάσει στην ιστορία του τόπου ως προτεστάντισσα μάρτυρας ή ως κάποιου είδους αγία της περιοχής, η οποία, λόγω ενός άγριου παιχνιδιού της μοίρας, έζησε μια ζωή περιμένοντας. Θύμα μιας εσφαλμένης εκτίμησης, καταδικάστηκε οικειοθελώς σε μια πολύχρονη σιωπή και στερήθηκε το δικαίωμα στην ευτυχία.

«Η ιστορία της...» είναι ένας εύστοχος τίτλος, καθώς πέρα από τον υπαινιγμό πως όσα συνέβησαν στη Λούσι Γκολντ έγιναν κάποτε μια ιστορία που διαδόθηκε από στόμα σε στόμα, κρύβει και μια ειρωνεία γιατί κανένας από τους χαρακτήρες του βιβλίου δεν μιλάει ανοιχτά για τα γεγονότα. Η σιωπή, η αφωνία, τα μυστικά αλλά και η απόκρυψη διηγούνται μια ηχηρότερη ιστορία από την καταγεγραμμένη, μια ιστορία που εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς και αποκαλύπτει μια απροσδόκητη και άδικη συμφορά. Στο διάστημα των εβδομήντα χρόνων που καλύπτει η αφήγηση, περιγράφεται ο τρόπος που ένα ολέθριο γεγονός διαμορφώνει και καταδικάζει μια ζωή που ίσως θα ήταν καλύτερα να έχει τελειώσει νωρίτερα.

Τα γεγονότα που προκάλεσαν την τραγωδία της Λούσι αρχίζουν μια νύχτα του 1921 στην κομητεία Κορκ, όταν η χώρα βρίσκεται κάτω από στρατιωτικό νόμο και πολλά σπίτια Προτεσταντών οικογενειών καίγονται από Καθολικούς. Η οικογένεια του λοχαγού Γκολντ, μια μεσαία οικογένεια Προτεσταντών κτηματιών που έχουν στην κατοχή τους μια αγροικία, το Λαχαρντέιν, στην ακτή της κομητείας Κορκ, γίνεται στόχος εμπρησμού μιας ομάδας νεαρών Καθολικών. Ο λοχαγός Εβεραλντ Γκολντ, που υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό και είναι παντρεμένος με Αγγλίδα, ρίχνει έναν άστοχο πυροβολισμό και τραυματίζει έναν από τους νεαρούς εισβολείς στον ώμο. Λόγω του φόβου για αντίποινα και για να προστατεύσουν την εννιάχρονη κόρη τους, Λούσι, οι Γκολντ αποφασίζουν να μετοικήσουν στην Αγγλία, εγκαταλείποντας τη φροντίδα του Λαχαρντέιν στους υπηρέτες τους. Ομως η Λούσι, που είναι ιδιαίτερα δεμένη με το σπίτι και τη γύρω γη, αρνείται να αποδεχθεί αυτό το βίαιο ξερίζωμα. Την παραμονή της αναχώρησής τους αποφασίζει να το σκάσει και να κρυφτεί στο δάσος και ύστερα από μια σειρά ατυχών συμπτώσεων όλοι πείθονται πως έχει πνιγεί στη θάλασσα. Οι συντετριμμένοι γονείς αναχωρούν εσπευσμένα από την Ιρλανδία και περιπλανώνται στην Ευρώπη για να απομακρυνθούν από τη θλίψη τους. Οταν, μερικές εβδομάδες αργότερα, βρίσκουν τη Λούσι τραυματισμένη και μόνη στο δάσος, ανίκανη από το σοκ να αρθρώσει λέξη, οι γονείς της έχουν ήδη αναχωρήσει και δεν μπορούν να εντοπιστούν, ούτε από τον εξουσιοδοτημένο δικηγόρο ούτε από τους συγγενείς που τους ψάχνουν απεγνωσμένα.

Η Λούσι παραμένει η ιδιοκτήτρια του σπιτιού, μια «Ωραία Κοιμωμένη», ξεχασμένη στο μεγάλο σπίτι, φοράει τα ρούχα της μητέρας της και ζει αποκομμένη από την καθημερινή ζωή του γειτονικού παραθαλάσσιου χωριού. Η ζωή της κυλάει παράλληλα με τη ζωή των γονιών της, που ζουν σαν νεκροί, ανίκανοι να μιλήσουν για το παρελθόν, προσπαθώντας να αντλήσουν παρηγοριά από την ιταλική τέχνη και από τη συνεχή εναλλαγή παραστάσεων, ενώ η Λούσι αφοσιώνεται στα μελίσσια της, στο κέντημα και στην ανάγνωση μυθιστορημάτων. Οπως οι γονείς έτσι και η κόρη υποφέρει από τρομερές τύψεις.

Στο μέσον περίπου του μυθιστορήματος ερωτεύεται τον Ραλφ, έναν δάσκαλο που περνάει τυχαία από τα μέρη τους, αλλά αρνείται να αφεθεί στην ευτυχία, γιατί αισθάνεται πως «δεν είναι άνθρωπος που μπορεί να αγαπήσει κανείς» και πως η δική της ζωή οφείλει να αναβληθεί μέχρι τη στιγμή που οι γονείς θα επιστρέψουν και θα τη συγχωρήσουν.

Η ηρωίδα του Τρέβορ, όπως και σε άλλα βιβλία του συγγραφέα, σκιαγραφείται ως μια μαρτυρική φιγούρα, που ορίζεται από τις αρνήσεις της και από αυτοαναιρετικούς αφορισμούς. Στις ερωτικές σκηνές του μυθιστορήματος όλες οι προτάσεις περιέχουν και ένα «δεν» και ένα «ποτέ» που εντείνει την τραγικότητα της περιπέτειάς της: «Δεν θα είχαν συναντηθεί αν δεν έχανε το δρόμο του», «δεν θα τον ξεχνούσε ποτέ», «Δεν θα μπορούσε ποτέ να μην τον αγαπάει». Πέρα από αυτά που λέγονται, υπάρχουν και εκείνα που υπονοούνται και που είναι υπεύθυνα για την υποβλητικότητα ενός σιωπηρού και επίμονου σπαραγμού που εκφράζεται μέσα από συνεχόμενες παύσεις. Σ' όλο το μυθιστόρημα κυριαρχεί μια παρατεινόμενη παρασιώπηση: Η Λούσι ως παιδί μαθαίνει τη γλώσσα των κωφαλάλων από έναν ψαρά, μετά το ατύχημα περνάει ένα μεγάλο διάστημα μέχρι να ανακτήσει τη φωνή της, οι γονείς δεν συζητούν ποτέ για την Ιρλανδία και για τα γεγονότα που τους συνέβησαν και ο Ραλφ όταν παντρεύεται, ποτέ δεν μιλάει στη σύζυγό του για τη Λούσι.

Ο συγγραφέας καταγράφοντας τη σκέψη των χαρακτήρων του κατανοεί πως αυτού του είδους η αφωνία δεν είναι καταστροφική, αλλά λυτρωτική. Ο φόβος τους να εκφραστούν συχνά οφείλεται στο ότι κανένας δεν είναι απολύτως αθώος. Η σιωπή ανάμεσά τους είναι γεμάτη με λέξεις που είναι ανίκανοι να αρθρώσουν και που εν πολλοίς οφείλεται σε μια επίμονη ενοχή που όμως δεν είναι ικανή να εξορίσει πλήρως την ελπίδα. Οι χαρακτήρες του Τρέβορ, παρ' ότι παρουσιάζονται θύματα μιας ανελέητης μοίρας, σώζονται από κάποια μικρή ανατροπή, από κάτι καλό που προκύπτει μέσα από τη μαρτυρική αναμονή.

Η Λούσι, σε προχωρημένη πλέον ηλικία, βρίσκει μια αναπάντεχη διέξοδο στην επαφή της με τον Χόραχαν, το παιδί που τραυματίστηκε από τη σφαίρα του πατέρα της και που, θύμα των παραισθήσεών του, πιστεύει πως έβαλε φωτιά στο σπίτι και σκότωσε τη Λούσι. Η γυναίκα για χρόνια επισκέπτεται το διαταραγμένο άντρα στο άσυλο, όπου παραμένει έγκλειστος, χαμένος κι αυτός στη σιωπή του.

Η σιωπή θα σπάσει από τους άλλους, από αυτούς που δεν εμφανίζονται στην ιστορία του Τρέβορ και που θα διαδώσουν την ιστορία της Λούσι Γκολντ από στόμα σε στόμα, δημιουργώντας το θρύλο μιας μαρτυρικής ζωής, ενώ σε μας τους αναγνώστες φθάνει, λίγο πριν γίνει μύθος, «πριν αποκτήσει την οριστική της μορφή, πριν τελειώσει η ζωή της και πριν καθρεφτιστεί στο ψυχρό φως του χρόνου», για να προσθέσουμε ίσως τις δικές μας ερμηνείες. Η τραγωδία σ' αυτήν τη χαμηλόφωνη αφήγηση εντοπίζεται στο ότι όλα «γίνονται πολύ αργά», αν και η Λούσι Γκολντ στα γηρατειά ομολογεί πως αυτό είναι καλύτερο από το τίποτα, γιατί «αντί για το τίποτα υπάρχει αυτό που υπάρχει».

Η μετάφραση της Ρένας Χατχούτ είναι πιστή στην αργή εξέλιξη της αφήγησης, αποδίδοντας τα υπόγεια ρεύματα που βάλλουν τους χαρακτήρες και που προδίδουν την ύπαρξη μιας δεύτερης σιωπηρής ιστορίας που διηγείται κάτι σημαντικότερο: την εναγώνια προσμονή μιας επιθυμίας σε μαρτυρική αναστολή.



ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 28/05/2004