Το ακριβό μυστικό της καρδιάς μου

Ο δεκατριάχρονος Λούις συνοδεύει τη μεταφράστρια μητέρα του στο Παρίσι. Εκεί θα μείνουν στο διαμέρισμα της διάσημης συσγγραφέως «ροζ» μεσαιωνικών ρομάντζων Βαλεντίνα Γκαβρίλ της οποίας το τελευταίο «επίτευγμα» θα μεταφραστεί στα αγγλικά.

Η ρωσίδα εμιγκρέ γοητεύει τον έφηβο που νιώθει το πρώτο του ερωτικό σκίρτημα. Οι δρόμοι του Παρισιού, τα μικρά καφέ, τα βιβλιοπωλεία και τα πάρκα της πόλης, γίνονται οι τόποι που απηχούν τις κρυφές σκέψεις και τους προβληματισμούς του. Η αγωνιώδης προσπάθειά του να φανερώσει τον έρωτά του αλλά κυρίως να καταλάβει τον κόσμο των μεγάλων μένει μετέωρη, όταν το αντικείμενο του πόθου του εξαφανίζεται ξαφνικά. Δεν μένει πια άλλη λύση για τον Λούις, παρά να λύσει το μυστήριο και να κερδίσει την καρδιά της «αγαπημένης» του. Θα είναι μια επώδυνη, επικίνδυνη πορεία και ένα πικρό μάθημα για το άγουρο και ευάλωτο αγόρι. Θα είναι το πρώτο μεγάλο μυστικό της καρδιά του, η πρώτη ανοιχτή πληγή, ένα παράθυρο με θέα στον κόσμο των ενηλίκων.



Το συγγραφικό ταλέντο της Ρόουζ Τριμέιν αναγνωρίστηκε σχετικά νωρίς, όταν διηγήματά της δημοσιεύθηκαν στο έγκυρο λογοτεχνικό περιοδικό «Granta». Με το βιβλίο της Η Παλινόρθωση: ένα μυθιστόρημα για την Αγγλία του 17ου αιώνα (Restoration, 1992) και την πετυχημένη μεταφορά του στον κινηματογράφο (με τίτλο «Τα χρόνια της φωτιάς») η Τριμέιν καθιερώνεται διεθνώς ως μια από τις πιο σημαντικές μυθιστοριογράφους της Αγγλίας. Παρά την επιτυχία που της επέφερε η μυθιστορηματική εκμετάλλευση της παρακμιακής αυτής περιόδου, η Τριμέιν δεν εμμένει στο ιστορικό μυθιστόρημα. Αλλωστε, αν υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει το έργο της, αυτό είναι η συνεχής εναλλαγή των κεντρικών ηρώων της, όσον αφορά το φύλο και την ηλικία τους, το ιστορικό υπόβαθρο και την ταξική τους προέλευση.


Με «Το ακριβό μυστικό της καρδιάς μου» η Τριμέιν απαντά σε μια νέα πρόκληση: ενσαρκώνει τη φωνή ενός 13χρονου αγοριού, στην εφηβική ψυχή του οποίου συνυπάρχουν αρμονικά η μεθυστική γοητεία του παιχνιδιού και η βασανιστική εμμονή των σεξουαλικών του φαντασιώσεων. Με χιούμορ και συμπάθεια η Τριμέιν προσεγγίζει την ευάλωτη προσωπικότητα του ήρωά της και συμπαρασύρεται στην εξομολογητική αφήγησή του.


Ο Λούις Λιτλ συνοδεύει τη μητέρα του, Αλις, στο Παρίσι για να συναντήσουν τη διάσημη ρωσίδα συγγραφέα μεσαιωνικών ρομάντζων Βαλεντίνα Γκαβρίλ. Η μητέρα του Λούις έχει αναλάβει τη μετάφραση του τελευταίου μυθιστορήματός της, ενώ για να διευκολυνθεί η συνεργασία των δύο γυναικών μητέρα και γιος φιλοξενούνται στο διαμέρισμα της διάσημης συγγραφέως. Όπως είναι αναμενόμενο, η ρωσίδα εμιγκρέ γοητεύει τον έφηβο, ο οποίος παραδίδεται άνευ όρων στον μυστικό και ένοχο έρωτά του. Όταν η Βαλεντίνα εξαφανίζεται χωρίς προφανή εξήγηση, ο Λούις αρχίζει την απεγνωσμένη αναζήτησή της, ενώ η Αλις φαίνεται προσηλωμένη στον δικό της κόσμο.


Ακολουθώντας την παράδοση του νεανικού ντετεκτιβικού μυθιστορήματος, όπως Ο Μεγάλος Μωλν, ο Λούις καταγράφει ύποπτες κινήσεις, ερευνά και ερμηνεύει τις ενδείξεις με σκοπό να λύσει το μυστήριο και να σώσει την αγαπημένη του. «Μου αρέσουν τα μυστήρια. Όταν υπάρχει κάτι να μάθεις. Οι πιο πολλοί άνθρωποι θέλουν να τους τα λένε όλα αμέσως, να τους εξηγούν τα πάντα και να κλείνει η υπόθεση. Εμένα όμως μ' αρέσει να προσπαθώ να βρω τη λύση μόνος μου, όπως σε μια παρτίδα σκάκι» ομολογεί ο ήρωας με περισσή αθωότητα. Αξιοποιώντας τις συμβάσεις της αστυνομικής πλοκής η Τριμέιν εμπλέκει τον αναγνώστη σε μια ερμηνευτική περιπέτεια με καθοδηγητή τον μικρό και αναξιόπιστο Λούις, ο οποίος ­αν και εμφανίζεται ικανός να ερμηνεύσει τις ενδείξεις και να εξιχνιάσει το μυστήριο­ εν τούτοις συχνά παγιδεύεται στα αδιέξοδα του νοήματος με αναπάντεχες συνέπειες στην εξέλιξη της αφήγησης.


Αιτία της παραπλανητικής επαφής του Λούις με την καθημερινή ζωή είναι η λανθάνουσα πεποίθησή του ότι η πραγματικότητα μπορεί να ερμηνευτεί μέσω του λογοτεχνικού κειμένου. Ο Μεγάλος Μωλν του Αλέν Φουρνιέ όχι μόνο επιδρά στην ψυχοσύνθεση του εφήβου αλλά διαμορφώνει τη δομή και θεματολογία του κειμένου. Εξίσου σημαντικό είναι και το «Έγκλημα και Τιμωρία», το οποίο ο Λούις αγοράζει από τους bouquinistes στις όχθες του Σηκουάνα. «Είμαι ο Πορφίρι Πέτροβιτς. Είμαι ο Φρανσουά Σερέλ». «Ποτέ δεν το βάζω κάτω» διακηρύσσει με πάθος ο Λούις καθώς περιδιαβάζει το Παρίσι, που και αυτό με τη σειρά του αναδύεται ως χώρος έντεχνα κατασκευασμένος παρά ρεαλιστικός. Οι συνεχείς λογοτεχνικές παραπομπές, οι μεταφραστικές προσπάθειες της Αλις αλλά και του Λούις (μεταφράζει τον Μεγάλο Μωλν στα αγγλικά), η συγγραφή του νέου μυθιστορήματος της Βαλεντίνας, το οποίο αποδεικνύεται προϊόν λογοκλοπής και όχι πρωτότυπο κείμενο, όλα αυτά διαταράσσουν την αφηγηματική συνοχή του έργου και υποσκάπτουν την αναπαραστατική αξία της αφήγησης. Οι συμβάσεις της αστυνομικής πλοκής κλονίζονται από την ιδιότυπη αυτοαναφορικότητα, τη διακειμενικότητα, τα ερωτήματα σχετικά με τη λογοτεχνική μετάφραση και τη συγγραφική ακεραιότητα και πιστοποιούν την πρόθεση της συγγραφέως να εντρυφήσει στις προϋποθέσεις της λογοτεχνικής σύνθεσης. Όλα αυτά συμβαίνουν σ' ένα βαθύτερο ερμηνευτικό πεδίο χωρίς καθόλου να μειώνεται η αναγνωστική απόλαυση του κειμένου.


Το ακριβό μυστικό της καρδιάς μου είναι ταυτόχρονα μια ιστορία μυστηρίου με έντονα μυθιστορηματική δράση και ένα αυτοαναφορικό μυθιστόρημα που συνεχώς παραπέμπει στα υλικά και στη μέθοδο της κειμενικής συρραφής του. Η επιτυχία της Ρόουζ Τριμέιν έγκειται στην ικανότητά της να συνθέσει ένα μυθιστόρημα που παραμένει ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις: ντετεκτιβικό, ψυχολογικό, bildungsroman αλλά και μεταμυθοπλαστική αφήγηση. Η απόδοση του κειμένου στα ελληνικά δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα. Η κυρία Μανουσάκη κατορθώνει να διατηρήσει τον λυρισμό και τη γλαφυρότητα του πρωτότυπου κειμένου. Ευφυής και ευρηματικός είναι και ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης, ο οποίος προσεγγίζει πιο ικανοποιητικά τον νοηματικό πυρήνα του μυθιστορήματος απ' ό,τι ο πρωτότυπος τίτλος The Way Ι Found Her.

Ντόρα Τσιμπούκη, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 25-02-2001