0
Your Καλαθι
Λογία οικολογία
Η επιστήμη της φύσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής
Περιγραφή
Το κείμενο αυτό αποτελεί μια λελογισμένη αντίδραση στη νεφελώδη πραγματικότητα των μεθόδων και των μεθοδεύσεων της λεγόμενης σύγχρονης περιβαλλοντικής πολιτικής. Περιέχει την προσωπική θεώρηση του συγγραφέα για την πορεία της επιστήμης της Οικολογίας και των σχέσεών της με την περιβαλλοντική πολιτική και τα προβλήματά της στο αβέβαιο πλαίσιο του τέλους του αιώνα μας.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Από την πρώτη κιόλας σελίδα ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει ότι «αν και ο όρος "οικολογία" έχει καταστεί κοινόχρηστος [...] η κατανόηση του περιεχομένου της, της επιστημολογικής σχέσης της με τις έννοιες "φύση" και "περιβάλλον" είναι άκρως περιορισμένη».
Είναι βέβαιο, καταθέτει, ότι υπάρχει μια εντυπωσιακή αναντιστοιχία μεταξύ αυτών που συμβαίνουν στην επιστήμη της οικολογίας και της αίσθησης που έχει ο μέσος πολίτης γι' αυτό που θεωρεί «οικολογικό πρόβλημα». Τούτο σημαίνει ότι υπάρχει ένα χάσμα «μεταξύ της πραγματικότητας των ειδικών και της αντίληψης του ευρέος κοινού». Κάπου εδώ ο Ανδρέας Τρούμπης εστιάζει τη συμβολή του. Με μια αιχμηρή, σύγχρονη και έγκυρη ανάλυση όσων συμβαίνουν. Και τοποθετώ τη λέξη αιχμηρή πριν από την έγκυρη όχι τόσο γιατί θεωρώ ότι στο βιβλίο η επιθετικότητα κυριαρχεί της γνώσης όσο επειδή ο Τρούμπης εμφανίζεται και ως ένα ταλέντο που αναιρεί την άποψη για την αδυναμία «λείας» γραφής κατάλληλης για το ευρύ κοινό από τους επιστήμονες. Και για να αποδείξω «του λόγου το αληθές» ας μου επιτραπεί να μεταφέρω εδώ κάτι από τον επίλογο του κεφαλαίου «Οικολογία: Η περιγραφή μιας επιστήμης με γοητευτικές ερωτήσεις και ασαφείς απαντήσεις». Γράφει λοιπόν ο συγγραφέας: «Επισκοπώντας τη βιογραφία της Οικολογίας διέκρινα ότι το τέκνο αυτό της επιστήμης του 20ού αιώνα έχει σίγουρα τα γνωρίσματα του "θήλεος" αφού γονιμοποιείται από άλλους χώρους, έχει όμως και τα γνωρίσματα του "άρρενος" αφού παράγει μεγάλο αριθμό ιδεών που διεισδύουν επιτυχώς σε άλλα πεδία. Ισως είναι και τα δύο: μια "γυναίκα" με παρελθόν και ένας "άνδρας" με μέλλον».
Το γεγονός ότι ο ίδιος είναι ερευνητής (και μονίμως χρηματοδοτούμενος από Ευρωπαϊκά Προγράμματα στα θέματα της βιοποικιλότητας) δεν τον κάνει «να μασάει τα λόγια του». Ετσι, ξεκάθαρα θεωρεί ότι υπάρχει και ο κίνδυνος επειδή το πεδίο αυτό έγινε της μόδας να φθάνουμε ακόμη και στην άνευ λόγου χρηματοδότηση της «έρευνας». Κάτι που ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να οδηγεί στην ορθή επιστημονική προσέγγιση και θεωρία τούτο απουσιάζει από τις πρακτικές που ακολουθούν οι «εμπειρικοί» της προστασίας της φύσης. Οι οποίοι όχι μόνο συσκοτίζουν την αναζήτηση της αλήθειας αλλά δημιουργούν ακόμη και ψευδείς εντυπώσεις.
Στο κεφάλαιο που αναφέρεται στον «Παρασιτισμό και τη Συμβίωση» αναδεικνύεται, κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο η βαθιά γνώση της επιστήμης αλλά και η κατανόηση του κοινωνικού φλοιού του οικολογικού χώρου. Οπου οι «εμπειριστές» της οικολογίας και οι οικολογούντες σε πλήρη συνεργασία με τους «οικογενειάρχες» δημιουργούν το σύγχρονο περιβαλλοντικό γίγνεσθαι της χώρας. Οπου, όπως αναφέρει ευφυέστατα ο παρατηρητικότατος Ανδρέας Τρούμπης, οι οικογενειάρχες πάντοτε στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος κραδαίνουν διαμαρτυρόμενοι μπροστά από τις τηλεοπτικές κάμερες τα κυνηγετικά τους δίκαννα. Ωραιότατη απόδειξη της οικολογικής τους συνείδησης.
Πέρα όμως από το αν έχει «οικολογική συνείδηση» ο μέσος πολίτης ή ο λεγόμενος «οικογενειάρχης» που μονίμως δηλώνει ότι αγωνίζεται για το μέλλον των παιδιών του, υπάρχουν προφανώς και κρατικές και διοικητικές ευθύνες για τα όσα ισχύουν. Κι εδώ πρέπει να ομολογήσω ότι θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την προσφορά του βιβλίου. Για λόγους που δεν είναι του παρόντος μέσα στο γενικότερο ελληνικό αλαλούμ κάπου θεωρήθηκε ότι η παρουσία του Συμβουλίου της Επικρατείας περίπου έδρασε ως φύλακας άγγελος της προστασίας της φύσης. Ομολογώ λοιπόν ότι θαυμάζω το θάρρος του Ανδρέα Τρούμπη που επιτέλους αναλύει και χαρακτηρίζει κάποιες από αυτές τις αποφάσεις:
«Για παράδειγμα, θα πρέπει το Συμβούλιο της Επικρατείας να σκέφτεται βαθύτερα τα των σχέσεων κράτους και πολιτών στην προοπτική της διαχείρισης του περιβάλλοντος, παρά να αρκείται σε ρηχό νομικισμό, τον οποίο επέδειξε στην περίπτωση του ΧΥΤΑ Αττικής. Είναι και το Συμβούλιο της Επικρατείας ένας παίκτης, μια μεταλλαξιογόνος δύναμη, όπως αντίστοιχα χαρακτηρίσαμε και την περιβαλλοντική επιστήμη. Αρκεί να μην αναγορεύσει τον εαυτό του σε δύναμη φυσικής επιλογής και, το κυριότερο, σε σύμμαχο των παρασιτικών στάσεων στην κοινωνία».
Αν η παραπάνω παράγραφος σας στεναχώρησε, επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι αν υπήρχε στην εποχή της κλασικής αρχαιότητας η ίδια ομάδα που υπάρχει στο σημερινό Συμβούλιο της Επικρατείας δεν θα είχε επιτρέψει στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος ούτε τη δημιουργία της Ακρόπολης των Αθηνών ούτε το Μαντείο των Δελφών και τα ιερά της Δήλου.
Είναι ίσως περιττό να κλείσω αυτό το σημείωμα προτείνοντας να διαβάσετε οπωσδήποτε αυτό το βιβλίο. Του οποίου την όλη δομή την εκτίμησα ιδιαίτερα ως επιστήμονας και την απόλαυσα ως πολίτης. Αν προσθέσω ότι διασκέδασα και ως αναγνώστης με το διεισδυτικότατο χιούμορ του, νομίζω ότι μου επιτρέπεται να το συστήσω ανεπιφύλακτα.
Ν. Σ. Μάργαρης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 11-07-1999
ΚΡΙΤΙΚΗ
Από την πρώτη κιόλας σελίδα ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει ότι «αν και ο όρος "οικολογία" έχει καταστεί κοινόχρηστος [...] η κατανόηση του περιεχομένου της, της επιστημολογικής σχέσης της με τις έννοιες "φύση" και "περιβάλλον" είναι άκρως περιορισμένη».
Είναι βέβαιο, καταθέτει, ότι υπάρχει μια εντυπωσιακή αναντιστοιχία μεταξύ αυτών που συμβαίνουν στην επιστήμη της οικολογίας και της αίσθησης που έχει ο μέσος πολίτης γι' αυτό που θεωρεί «οικολογικό πρόβλημα». Τούτο σημαίνει ότι υπάρχει ένα χάσμα «μεταξύ της πραγματικότητας των ειδικών και της αντίληψης του ευρέος κοινού». Κάπου εδώ ο Ανδρέας Τρούμπης εστιάζει τη συμβολή του. Με μια αιχμηρή, σύγχρονη και έγκυρη ανάλυση όσων συμβαίνουν. Και τοποθετώ τη λέξη αιχμηρή πριν από την έγκυρη όχι τόσο γιατί θεωρώ ότι στο βιβλίο η επιθετικότητα κυριαρχεί της γνώσης όσο επειδή ο Τρούμπης εμφανίζεται και ως ένα ταλέντο που αναιρεί την άποψη για την αδυναμία «λείας» γραφής κατάλληλης για το ευρύ κοινό από τους επιστήμονες. Και για να αποδείξω «του λόγου το αληθές» ας μου επιτραπεί να μεταφέρω εδώ κάτι από τον επίλογο του κεφαλαίου «Οικολογία: Η περιγραφή μιας επιστήμης με γοητευτικές ερωτήσεις και ασαφείς απαντήσεις». Γράφει λοιπόν ο συγγραφέας: «Επισκοπώντας τη βιογραφία της Οικολογίας διέκρινα ότι το τέκνο αυτό της επιστήμης του 20ού αιώνα έχει σίγουρα τα γνωρίσματα του "θήλεος" αφού γονιμοποιείται από άλλους χώρους, έχει όμως και τα γνωρίσματα του "άρρενος" αφού παράγει μεγάλο αριθμό ιδεών που διεισδύουν επιτυχώς σε άλλα πεδία. Ισως είναι και τα δύο: μια "γυναίκα" με παρελθόν και ένας "άνδρας" με μέλλον».
Το γεγονός ότι ο ίδιος είναι ερευνητής (και μονίμως χρηματοδοτούμενος από Ευρωπαϊκά Προγράμματα στα θέματα της βιοποικιλότητας) δεν τον κάνει «να μασάει τα λόγια του». Ετσι, ξεκάθαρα θεωρεί ότι υπάρχει και ο κίνδυνος επειδή το πεδίο αυτό έγινε της μόδας να φθάνουμε ακόμη και στην άνευ λόγου χρηματοδότηση της «έρευνας». Κάτι που ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να οδηγεί στην ορθή επιστημονική προσέγγιση και θεωρία τούτο απουσιάζει από τις πρακτικές που ακολουθούν οι «εμπειρικοί» της προστασίας της φύσης. Οι οποίοι όχι μόνο συσκοτίζουν την αναζήτηση της αλήθειας αλλά δημιουργούν ακόμη και ψευδείς εντυπώσεις.
Στο κεφάλαιο που αναφέρεται στον «Παρασιτισμό και τη Συμβίωση» αναδεικνύεται, κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο η βαθιά γνώση της επιστήμης αλλά και η κατανόηση του κοινωνικού φλοιού του οικολογικού χώρου. Οπου οι «εμπειριστές» της οικολογίας και οι οικολογούντες σε πλήρη συνεργασία με τους «οικογενειάρχες» δημιουργούν το σύγχρονο περιβαλλοντικό γίγνεσθαι της χώρας. Οπου, όπως αναφέρει ευφυέστατα ο παρατηρητικότατος Ανδρέας Τρούμπης, οι οικογενειάρχες πάντοτε στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος κραδαίνουν διαμαρτυρόμενοι μπροστά από τις τηλεοπτικές κάμερες τα κυνηγετικά τους δίκαννα. Ωραιότατη απόδειξη της οικολογικής τους συνείδησης.
Πέρα όμως από το αν έχει «οικολογική συνείδηση» ο μέσος πολίτης ή ο λεγόμενος «οικογενειάρχης» που μονίμως δηλώνει ότι αγωνίζεται για το μέλλον των παιδιών του, υπάρχουν προφανώς και κρατικές και διοικητικές ευθύνες για τα όσα ισχύουν. Κι εδώ πρέπει να ομολογήσω ότι θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την προσφορά του βιβλίου. Για λόγους που δεν είναι του παρόντος μέσα στο γενικότερο ελληνικό αλαλούμ κάπου θεωρήθηκε ότι η παρουσία του Συμβουλίου της Επικρατείας περίπου έδρασε ως φύλακας άγγελος της προστασίας της φύσης. Ομολογώ λοιπόν ότι θαυμάζω το θάρρος του Ανδρέα Τρούμπη που επιτέλους αναλύει και χαρακτηρίζει κάποιες από αυτές τις αποφάσεις:
«Για παράδειγμα, θα πρέπει το Συμβούλιο της Επικρατείας να σκέφτεται βαθύτερα τα των σχέσεων κράτους και πολιτών στην προοπτική της διαχείρισης του περιβάλλοντος, παρά να αρκείται σε ρηχό νομικισμό, τον οποίο επέδειξε στην περίπτωση του ΧΥΤΑ Αττικής. Είναι και το Συμβούλιο της Επικρατείας ένας παίκτης, μια μεταλλαξιογόνος δύναμη, όπως αντίστοιχα χαρακτηρίσαμε και την περιβαλλοντική επιστήμη. Αρκεί να μην αναγορεύσει τον εαυτό του σε δύναμη φυσικής επιλογής και, το κυριότερο, σε σύμμαχο των παρασιτικών στάσεων στην κοινωνία».
Αν η παραπάνω παράγραφος σας στεναχώρησε, επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι αν υπήρχε στην εποχή της κλασικής αρχαιότητας η ίδια ομάδα που υπάρχει στο σημερινό Συμβούλιο της Επικρατείας δεν θα είχε επιτρέψει στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος ούτε τη δημιουργία της Ακρόπολης των Αθηνών ούτε το Μαντείο των Δελφών και τα ιερά της Δήλου.
Είναι ίσως περιττό να κλείσω αυτό το σημείωμα προτείνοντας να διαβάσετε οπωσδήποτε αυτό το βιβλίο. Του οποίου την όλη δομή την εκτίμησα ιδιαίτερα ως επιστήμονας και την απόλαυσα ως πολίτης. Αν προσθέσω ότι διασκέδασα και ως αναγνώστης με το διεισδυτικότατο χιούμορ του, νομίζω ότι μου επιτρέπεται να το συστήσω ανεπιφύλακτα.
Ν. Σ. Μάργαρης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 11-07-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
