Λαγκαδινό λεξικό

Τα Λαγκάδια, ένα μικρό όμορφο χωριό στο κέντρο της Πελοποννήσου, έγιναν γνωστά από την παράδοση των κτιστάδων τους. Οργανωμένα μπουλούκια άφηναν την εστία τους, για να ταξιδέψουν σε μακρινούς τόπους και να οικοδομήσουν ιδιωτικά και δημόσια έργα. Οι Λαγκαδινοί κτιστάδες «έχτισαν τον παράδεισο», σύμφωνα με ένα νεώτερο ευφυολόγημα. Ήταν πανέξυπνοι και αποτελεσματικοί επαγγελματίες που αντιμετώπιζαν την έλλειψη της συστηματικής παιδείας με ξεχωριστές επινοήσεις. Απτά δείγματα του μόχθου τους βρίσκονται ακόμη σήμερα κατεσπαρμένα στον ευρύτερο χώρο της Πελοποννήσου. Είναι αξιόλογη για την ανθρωπολογική έρευνα η μελέτη της οργάνωσης των μπουλουκιών, των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη τους, των σχέσεων με τις κοινωνίες στους τόπους προορισμού προς εργασία, της ανάλωσης της καθημερινότητας, των μετακινήσεων σε απομακρυσμένες περιοχές, της διοχέτευσης αλλά και της πρόσληψης νοοτροπιών. Είναι μια μελέτη που απαιτείται να πραγματοποιηθεί, προϋποθέτοντας τη συνεργασία διαφόρων επιστημονικών συμβολών. Συν τοις άλλοις, οι κτιστάδες ανέπτυξαν συνθηματικά γλωσσάρια, προκειμένου να προστατεύονται τα μέλη της κομπανίας κατά τη διάρκεια των μεταξύ τους συζητήσεων στις καθημερινές ασχολίες τους στην «ξενιτιά». [...]
Το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα των Λαγκαδίων, όπως άλλωστε συνέβη και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αναπτύχθηκε και ενισχύθηκε λόγω της γεωγραφικής διαμόρφωσης του τόπου, όσο και της ανθρωπολογικής υφής των ασχολιών των κατοίκων. Πρόκειται για περιοχή με δυσκολία στην πρόσβαση εξαιτίας των ορεινών όγκων που την περιβάλλουν, πράγμα που προκάλεσε έναν μακροχρόνιο σχετικό απομονωτισμό. Πριν την έλευση των σύγχρονων μεταφορικών μέσων που προέκυψαν από τα επιτεύγματα της Βιομηχανικής Επανάστασης, η διακίνηση από και προς τα Λαγκάδια, και γενικότερα τα χωριά της Γορτυνίας, ήταν αντικειμενικά προβληματική. Ήταν η εποχή που οι άνθρωποι μετακινούνταν μόνο για συγκεκριμένους λόγους, κατεξοχήν χάριν του επαγγέλματος. Έτσι όπως ταξίδευαν οι Λαγκαδινοί κτιστάδες. Οι τελευταίοι μετέφεραν μαζί με τα εργαλεία και τις αποσκευές τους και δάνεια γλωσσικά στοιχεία από την «ξενιτιά». Ο τόπος, λοιπόν, ανέπτυξε το γλωσσικό ιδίωμα, ακριβώς λόγω αυτών των χαρακτηριστικών. Και ήταν μια ιδιαιτερότητα της κοινής γλώσσας, αυτής που προέκυψε από τη χρόνια γλωσσολογική παράδοση σε ένα περίκλειστο ανθρωπογεωγραφικό περιβάλλον, αλλά και από την επικοινωνία των κτιστάδων με τις κοινωνίες, συνεπώς και τη γλώσσα, των ανθρώπων στους τόπους εργασίας τους στην ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου. Είναι εμφανείς οι διαφορές με την κοινή γλώσσα στη φωνητική εκφορά, στη μορφολογία της γλώσσας, στο λεξιλόγιο.
Η έκδοση του Λαγκαδινού Λεξικού αποτελεί μία καθ' όλα αξιέπαινη πρωτοβουλία των παιδιών του συγγραφέα, Δημήτρη Τσαφαρά. Όχι μόνον επειδή αντανακλά τον γλωσσικό πολιτισμό του τόπου, την ιστορική εξέλιξη, τις γλωσσολογικές επιρροές από τους ξένους πληθυσμούς σε όμορους χώρους. Επιπλέον, διότι αποτυπώνει τη συλλογική μνήμη των Λαγκαδινών. Αυτήν τη μνήμη που δίχως την ύπαρξή της δεν μπορούν να επιβιώσουν οι άνθρωποι στη μακρά διάρκεια· δεν μπορεί να αναπτυχθεί η αφήγηση για το συλλογικό βίωμα· δεν μπορούν να ερμηνευτούν τα συστατικά της ανθρωπολογικής εξέλιξης.
Η παρούσα μελέτη, πολύχρονος καρπός εντατικής εργασίας του Δημήτρη Τσαφαρά, είναι από εκείνες τις οποίες οι ανήκοντες στους κύκλους των ανθρωπιστικών επιστημών αποκαλούμε ανεκτίμητες, καθότι απαιτείται επίπονη, συστηματική και ιδιαίτερης μεθοδολογίας έρευνα, για να φτάσει κανείς στο ποθούμενο αποτέλεσμα. [...]