Ο νησιωτικός χώρος στον 21ο αιώνα

Η ιδιαιτερότητα των νησιών συνίσταται στο γεγονός ότι συχνά φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον συμπλέκονται αρμονικά σε μία ενότητα. Όπως έλεγε ο μεγάλος στοχαστής Κορνήλιος Καστοριάδης, εμπνευσμένος ιδίως από την Τήνο, πολλά από τα νησιά μας είναι, ή κατά κυριολεξία πριν από μερικές δεκαετίες ήταν, «χειροποίητα». Πράγματι, καλλιεργήσιμη γη, βοσκότοποι, δρόμοι, όρια των κτημάτων, στάβλοι, υποστατικά, σπίτια, εκκλησίες, παρεκκλήσια και ερημοκλήσια είναι αποκλειστικά δημιουργήματα του ανθρώπινου μόχθου και σπάνιας επινοητικότητας. Στο Συνέδριο της Νισύρου επιχειρήθηκε επίσης και τελικώς το πείραμα κατέληξε σε απόλυτα θετικό αποτέλεσμα, το πλησίασμα των θεωρητικών με τις θετικές επιστήμες. Αυτό αποτέλεσε και τη βάση της ανάδειξης, επίσης, της πολιτικής της συμμετοχής και της συνεργασίας όλων στον τομέα της γενικότερης περιβαλλοντικής επιστήμης, η οποία πρέπει να στηρίζεται, όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, ούτε στην επιταγή του σύγχρονου δικαίου του περιβάλλοντος ?ο ρυπαίνων πληρώνει? ούτε στην εξέλιξη της μονόπλευρης οικονομικής θεώρησης της ανάπτυξης ?ο πληρώνων ρυπαίνει? αλλά στην επιταγή, η οποία απορρέει από τη βαθιά συνειδητοποίηση της απόλυτης αλληλεξάρτησης όλων των πυλώνων της ανάπτυξης, μέσα από την κατάλληλη προς τούτο ενημέρωση και πληροφόρηση, ο ρυπαίνων πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν πρέπει να ρυπαίνει.