Η κοινωνία της γνώσης

Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί πως σε ένα μεγάλο βαθμό η σύγχρονη κοινωνία της γνώσης είναι το παιδί δύο πολέμων. Ο πρώτος ήταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, μεταξύ των Δυνάμεων του άξονα Βερολίνου-Ρώμης αφενός, της συμμαχίας δηλαδή της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, στην οποία προστέθηκαν αργότερα η Ιαπωνία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, και των Συμμάχων αφετέρου, δηλαδή της Μ. Βρετανίας, των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Σοβιετικής Ένωσης και των Συμμάχων τους στην Δύση και της Ινδίας και της Κίνας στην Ανατολή. Ο δεύτερος ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος που ακολούθησε μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής, με κύριους αντιπάλους τις ΗΠΑ και τους Συμμάχους τους από την μια μεριά και την Σοβιετική Ένωση, την Κίνα και τους Συμμάχους τους από την άλλη. Κύριο χαρακτηριστικό και των δύο αυτών Πολέμων ήταν η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και της Διοίκησης των Επιχειρήσεων, που κατέστη αναγκαία λόγω της τεράστιας ανάπτυξης της βιομηχανίας και των υπηρεσιών τόσο στον στρατιωτικό όσο και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό πολιτικό τομέα. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στην ταχύτατη ανάπτυξη νέων γνώσεων και μεθόδων οργάνωσης, λειτουργίας και έρευνας.

Η συνεχής ανάπτυξη νέων γνώσεων και μεθόδων ενέργειας και λειτουργίας οδηγεί με την σειρά της σε μια έντονη διαφοροποίηση της γνώσης και της πληροφορίας. Η γνώση αποτελεί έναν πρωτογενή τρόπο προσέγγισης, κατανόησης και εκμετάλλευσης του κόσμου που μας περιβάλλει. Η πληροφορία αποτελεί ένα δευτερογενή τρόπο τυποποίησης και διαχείρισης της γνώσης που έχει ήδη παραχθεί. Η έννοια της διαχείρισης περιλαμβάνει την αποθήκευσή της, την εφαρμογή της και την άμεση ή έμμεση δημιουργία νέας πρωτογενούς ή δευτερογενούς γνώσης. Η παραγωγή και η διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας αποτελεί το βασικό και κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνίας της γνώσης. Γεγονός που την ανάγει σε ιδιαίτερο και αυτοτελή κοινωνιακό τύπο, διαφορετικό από την απλή βιομηχανική και/ή εμπορική κοινωνία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε, ήδη από το 1996, αναφερθεί στην Κοινωνία της Γνώσης, ως αποτέλεσμα των εξελίξεων που σημειώνονταν στους τομείς της καινοτομίας και της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών και των ανατροπών που προοιωνίζονταν στον τομέα της οικονομίας, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής.

Στις 23 και 24 Μαρτίου 2000 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνήλθε στην Λισαβόνα «για να συμφωνήσει ένα νέο στρατηγικό σχέδιο για την Ένωση προκειμένου να ενισχυθεί η απασχόληση, η οικονομική μεταρρύθμιση και η οικονομική συνοχή στο πλαίσιο μιας οικονομίας βασισμένης στην γνώση». Το Συμβούλιο της Λισαβόνας αποτελεί ένα ορόσημο τόσο ως προς τις διαπιστώσεις όσο και ως προς τις αποφάσεις του.

Η Στρατηγική της Λισαβόνας οδήγησε στην συγκεκριμενοποίηση της ευρωπαϊκής αντίληψης της Κοινωνίας της Γνώσης, η οποία εκφράζεται με το λεγόμενο τρίγωνο της γνώσης, που το συγκροτούν η εκπαίδευση, με έμφαση στην τριτοβάθμια ακαδημαϊκή και επαγγελματική εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία.