Εθνικισμός και λαϊκισμός στη νεοελληνική μουσική

Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα, και σε αντίθεση με τις άλλες τέχνες, η έντεχνη μουσική βρίσκεται στο απόλυτο περιθώριο του κοινωνικού και πολιτειακού ενδιαφέροντος. Η άγνοια, η αδιαφορία ακόμα και η εχθρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται, είναι η άλλη όψη του διαχρονικού ελλείμματος εθνικής πολιτικής σε σχέση με αυτήν. Η Ελλάδα παραμένει η μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου το κράτος δεν διασφαλίζει τη δωρεάν μουσική παιδεία των πολιτών της σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και δεν στηρίζει τους βασικούς θεσμικούς όρους αναπαραγωγής της.

Ένα άλλο σύμπτωμα της απόκλισης από τις ευρωπαϊκές πρακτικές, είναι η μετεξέλιξη του λαϊκού και λαϊκότροπου τραγουδιού σε αυθεντικό εκφραστή του νεοελληνικού αστισμού και στο μοναδικό είδος μουσικής που αναγνωρίζεται άνευ όρων από την ελληνική πολιτεία και κοινωνία.

Η μελέτη αυτή επιδιώκει μία πρώτη διερεύνηση των κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών παραγόντων της παραπάνω απόκλισης. Εστιάζει στο θεωρητικό έργο δύο εκ των πρωταγωνιστών της νεοελληνικής μουσικής, του Μανώλη Καλομοίρη και του Μίκη Θεοδωράκη, με αναφορά στη σύγχρονη θεωρητική συζήτηση περί εθνικισμού και λαϊκισμού, και σε μία προσπάθεια ανάδειξης όχι μόνο των θεωρητικών αντιφάσεων, αλλά και των πράξεων και παραλείψεων που οδήγησαν στην οριστική επικράτηση του αισθητικού λαϊκισμού στα πράγματα της μουσικής.