Μιχάλης Κατσαρός

Ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός που ομιλεί. Ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός που αγορεύει. Που εκθέτει τις πολιτικές και φιλοσοφικές του απόψεις. Που μιλάει για την Επανάσταση. Που ορίζει την Ανυπακοή ως σύνθημα της Νέας Εποχής. Που αναμένει, σ’ αυτή τη Νέα Εποχή, το Υπουργείον Ποιήσεως… Που αφήνει να φανούν οι τόποι και τα τοπία της γλώσσας, όπως ο ίδιος την εννοούσε και την υπηρετούσε. Όπως την ζούσε, για να γίνει κατορθωτό το έργο που άφησε πίσω του.

Κι όμως υπήρχε μια εποχή -όχι μακρινή- που οι ποιητές συνομιλούσαν με ένα νεανικό κοινό πρόθυμο και παθιασμένο να τους ακούσει. Ένα κοινό φλεγόμενο, έτοιμο να συμπράξει μαζί τους. Μέλος εκείνου του κοινού ο Δημήτρης Τσιμιτάκης, εσαεί γοητευμένος από τον Μιχάλη Κατσαρό, παραδίδει μια γοητευτική προσωπογραφία βασισμένη στις προσωπικές τους συνομιλίες. Συνομιλίες απ’ όπου περνάει και φαίνεται ολόκληρος ο βίος του Μιχάλη Κατσαρού. Ο τρόπος του να υπάρχει. Ο συγγραφέας -πρώτο βιβλίο του Δημήτρη Τσιμιτάκη-, διατηρώντας ακέραια την περιπέτεια εκείνων των συνομιλιών, μας δίνει ατόφια την περιπέτεια εκείνης της προσωπικότητας μαζί με το κλίμα της εποχής, των προσώπων και των γεγονότων που την σημάδεψαν.

Ο Μιχάλης Κατσαρός υπήρξε ένας καλπάζων ποιητής. Ένα φρενήρες πλάσμα της ίδιας του της φαντασίας. Δεν είναι δυνατόν να τον περικλείσεις μέσα στα όρια μιας βιογραφίας. Έτσι, ο Δημήτρης Τσιμιτάκης αφήνει τον ποιητή να μιλήσει ο ίδιος, όπως μοναδικά ήξερε να ομιλεί. Να καλπάζει από σκέψη σε σκέψη, από στίχο σε στίχο. Και μας δίνει ένα υφάδι από στίχους και συνομιλίες, απ’ όπου γλαφυρά αναδύεται ο ίδιος ο ποιητής και η μοναδικότητά του. Έχουμε, δηλαδή, να κάνουμε με μια βιογραφία σκέψεων και αισθημάτων. Μια βιογραφία που δείχνει ότι τους ποιητές δεν μπορεί να τους παρασιωπήσει κανείς. Γιατί ο ήχος του αντηχεί; Ποιος, άλλωστε, δεν ακούει στο σήμερα, εκείνα τα λόγια του Μιχάλη Κατσαρού: «Χρειαζόμαστε λόγο ασύμμετρο, άναρθρες κραυγές, το βροντερό βουητό της γνώμης. Τα στεντόρεια ΟΧΙ των δημόσιων αγορών».

Ο Δημήτρης Τσιμιτάκης για το βιβλίο του:

«Ο Μιχάλης Κατσαρός γεννήθηκε και ανδρώθηκε ως ποιητής σε τόπο ονειρικό δικό του. Τον τόπο του μαρτυρίου του και του καθαγιασμού του. Οι κόσμοι που περιπλανήθηκε ήταν πυκνοί γεμάτοι τοπία γόνιμα και άγονα. Με δρόμους που οδηγούν μόνο σε μία κατεύθυνση. Την Ελευθερία. Αγαθό αναγκαίο εν ανεπαρκεία.

Την ζήτησε σε τόπους ιδανικούς. Στην επανάσταση, στην παραίτηση απ’ την ανάγκη της καθημερινότητας, στην ελευθερία του έρωτα.

Εμείς από μακριά παρακολουθήσαμε τα βήματά του. Χνάρια βαθιά. Κάπου τον χάσαμε, κάπου τον βρήκαμε.

Σαν σκοτεινός συνωμότης μίλησε κρυφά στ’ αυτί της συνείδησής μας για τις ίντριγκες που μας υπονομεύουν. Για το ψευδές προσωπείο της συμβατικότητάς μας. Το προσωπείο που δεχθήκαμε αγόγγυστα, παρότι μας είχε προειδοποιήσει: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΝΑΠΗΡΗ ΠΑΛΙ ΣΟΥ ΤΑΖΟΥΝ.

Ελευθερία πληγωμένη και τυφλή. Στείρα, γεμάτη ψευδαισθήσεις κι αδιέξοδα.

Αυτό το ιχνογράφημα προσπάθησε να κρατήσει μόνο την αύρα του, αφήνοντας τις μέρες του να πλανηθούν ελεύθερες μέσα στον χρόνο».

Απόσπασμα από το βιβλίο

Από το κεφάλαιο Πρώτη Συνάντηση
Καθόταν πλάι μου, περιβεβλημένος το μαύρο, τριμμένο του παλτό, το κόκκινο μακρύ κασκόλ και τις μυρωδιές της επικράτειάς του, που απλωνότανε δίπλα στον Κηφισό ποταμό, κοιτώντας μια τον νεαρό και μια το άπειρο απ’ το οποίο ερχόταν… Ήπιε την τρίτη γουλιά απ’ το κονιάκ κι άναψε ένα τσιγάρο Άριστα Ματσάγγου σημειώνοντας κάτι στην πίσω μεριά του πακέτου. Οι κουβέντες ανάμεσα στις παρέες του καφενείου είχαν χαμηλώσει τόσο όσο ν’ ακούγεται το νερό που έπεφτε απ’ τα λούκια των γύρω πολυκατοικιών, καθώς κι η μακαρονάδα που έβραζε στο Πετρογκάζ, μέσα στην πρόχειρη κουζίνα, υπό την επίβλεψη του Σταματάκη, και που την περιμέναμε ως μάννα εξ ουρανού. Όχι όλοι, μιας κι οι μερίδες ήταν προκαθορισμένες για όσους είχαν δηλώσει συμμετοχή από νωρίς το απόγευμα.

Ο Καϊμη μάς πρόσφερε την χαρτοπετσέτα με τον ερειπωμένο ναό που ζωγράφισε, μουρμουρίζοντας μέσα απ’ τα δόντια του κάτι σαν ψαλμωδία. Παρατηρώντας τον ναό, είδα πίσω απ’ τα ερείπια, χωρίς να είμαι σίγουρος, κάποιες θολές φυσιογνωμίες. Σπαράγματα, θα έλεγα, μιας άλλης εποχής. Για να σιγουρέψω την άποψή μου, έδειξα το σχέδιο στον Κατσαρό…


- Ναι, είμαστε εμείς. Γραμμές σκιών, σε εποχές που απαγορεύονταν αυστηρά οι σκιαμαχίες, μιας και στήναμε με μόχθο το σκιαγράφημα ενός κόσμου με πυκνό φως απ’ το κόκκινο αστέρι της ανατολής, μου είπε, και μου πρόσφερε το βιβλίο του. Έναν μεγάλο και βαρύ τόμο, που περιείχε ήχους κι εικόνες παρά γράμματα, εκτός απ’ τα ιδεογράμματα που προσπορίζουν τις μυρωδιές ξερού τόπου ερημιτών σοφών, μα όχι φιλοσόφων σπουδαστικών εργαστηρίων.

Έβγαλε το ναυτικό κασκέτο, ίσιωσε τα λίγα μαλλιά στην κορυφή του κεφαλιού του, έβαλε μια γκρίζα τραγιάσκα και, αφού κοίταξε τριγύρω τον χώρο, ψέλλισε μέσα από τα χείλη του...


- Ώστε, λοιπόν, βρισκόμαστε στο πρόθυρο του ναού Πεγκάρ;


Στο άκουσμα αυτής της λέξης, μια ανατριχίλα με διαπέρασε, που μ’ είχε επισκεφθεί πολλές φορές τον τελευταίο καιρό χωρίς εγώ να την καλέσω, πυροδοτώντας ποικίλα ερωτήματα.