Εκκλησία πολιτευόμενη

"Οι ευσεβείς πολιτικοί άντρες της Ελλάδος και οι επιδικώντες την ανόρθωσιν αυτής, οι αγαπώντες και τιμώντες την Εκκλησίαν ας μην αρνηθώσιν εις αυτήν το δικαίωμα της διοικητικής αναδιοργανώσεως και ανασυντάξεως. Αλλά. βεβαίως δια την ανόρθωσιν της Εκκλησίας δεν αρκεί μόνον η διοικητική αναδιοργάνωσις αυτής. Απαιτείται, προ παντός, παρά τον λειτουργών αυτής η απομάκρυνσις από της πολιτικής" διακήρυσσε, το 1923, στον ενθρονιστήριο λόγο του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος. Ο Θεοδόσης Τσιρώνης θέτει ως βασική υπόθεση εργασίας την επιβεβαίωση της πολιτικής διάστασης των εκκλησιαστικών γεγονότων, κατά την περίοδο που ακολούθησε τους Βαλκανικούς Πολέμους και διήρκησε έως τους πρώτους μήνες της γερμανικής Κατοχής. Αντικείμενο της μελέτης του είναι η εξέταση, κατανόηση και ανάδειξη των διαδικασιών, μέσω των οποίων η Εκκλησία της Ελλάδος συμμετείχε και επέδρασε στις πολιτικές εξελίξεις του ελληνικού κράτους ή επηρεάστηκε από αυτές. Ο συγγραφέας, με την αξιοποίηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, αλλά και την ανάδειξη αδημοσίευτων πρωτογενών πηγών. τεκμηριώνει την άποψη του πως το εκκλησιαστικό γίγνεσθαι σχετίζεται άμεσα με το αντίστοιχο πολιτικό και αποτελεί πολύ συχνά απόρροια του. Εντέλει, προκύπτει ως διαπίστωση πως, όσο και αν υποστήριζε, με θέρμη, ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος Αμβρόσιος, το 1935, ότι "η Εκκλησία πολιτευομένη, παρασυρόμενη εις πολιτικούς ανταγωνισμούς, μόνον ζημίας δύναται να προσδοκά. Η Εκκλησία δέον να τηρήσει εαυτήν μετά πάσης επιμελείας μακράν πάσης πολιτικής αναμίξεως και μακράν από οποιαδήποτε πολιτικής", η τοποθέτηση του αυτή αποτελούσε περισσότερο μία ευχή και δεν αντανακλούσε την υφιστάμενη πραγματικότητα.