Τα βακούφια των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας

Τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Τουρκία σπάνια έχουν γίνει αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης, δυσανάλογα μικρό προς το τεράστιο ενδιαφέρον που εκφράζεται για το θέμα από τον τύπο ή την κοινή γνώμη. Το βιβλίο αναφέρεται σε μία ιδιαίτερη πτυχή μειονοτικών δικαιωμάτων που αν και με την πρώτη ματιά φαίνεται δυσπρόσιτη, αναδεικνύει ουσιαστικά ζητήματα συγκρότησης της ίδιας της μειονότητας, της ικανότητας διαχείρισης της περιουσίας της και της αντιμετώπισής της από το τουρκικό δίκαιο και πολιτική.
Αναμφίβολα, η ελληνική μειονότητα στην Τουρκία πέρασε έναν δύσκολο δρόμο με πολύ μεγάλες απώλειες και δυσκολίες, αναφορικά με το ανθρώπινο δυναμικό της αλλά και την κοινοτική της ακίνητη περιουσία. Σήμερα, η συγκυρία διαμόρφωσε ένα νέο πολιτικό και δικαιικό τοπίο που εντάσσεται πλέον στην ευρωπαϊκή εμπειρία. Ωστόσο, τα δικαιώματα των μειονοτήτων φέρουν ακόμη βάρη, ιδεολογικού και πολιτικού χαρακτήρα, πόσο μάλλον όταν συσχετίζονται με μεγάλες ιδιοκτησίες.

Η μελέτη, λοιπόν, εστιάζει στο νομικό καθεστώς των μειονοτικών ιδρυμάτων (βακούφια) των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στην Τουρκία μέσα από έναν διπλό άξονα: την διαχρονική τους εξέλιξη και την σύγκλιση του τουρκικού δικαίου προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ειδικότερα, εξετάζονται οι περιορισμοί που άσκησαν επίμονα στο παρελθόν οι τουρκικές κυβερνήσεις με αποτέλεσμα την σταδιακή αποξένωση των βακουφίων από τις κοινότητες της μειονότητας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και άλλα ιδρύματα. Επίσης δίνεται έμφαση στις πρόσφατες διαδικασίες εναρμόνισης του τουρκικού δικαίου προς την ομογενοποιημένη ευρωπαϊκή έννομη τάξη των δικαιωμάτων (βλ. Δικαστήριο το Στρασβούργου). Από την άλλη πλευρά, οι ελληνορθόδοξες κοινότητες πρόσφατα άρχισαν να διεκδικούν και να κατοχυρώνουν δομές και λειτουργίες εσωτερικής αντιπροσωπευτικότητας και χρηστής διοίκησης.

Ο δρόμος αυτός προς τον διπλό εκδημοκρατισμό εξετάζεται σε συνάρτηση με την πορεία του τουρκικού δικαίου, αλλά και τις εξελίξεις στα κοινοτικά πράγματα. Εν τέλει το βιβλίο αποτυπώνει μια συγκυρία ιδιαίτερα γόνιμη και κινητική για την τουρκική κοινωνία, αλλά και για τους κοινοτικούς θεσμούς της ελληνικής μειονότητας, η οποία εν πολλοίς παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό.