Οθωμανικά διοικητήρια στον ελλαδικό χώρο 1850-1912

Τα διοικητήρια αποτελούν μία κατηγορία αστικών κτηρίων, που μαζί με τα άλλα διοικητικά κτίσματα, όπως παλάτια και δημαρχεία, ξεκίνησαν να εφαρμόζονται από τα Μεσαιωνικά χρόνια και μετά, σε Δύση και Ανατολή. Ως κέντρα άσκησης της εξουσίας είχαν συνήθως κεντρική θέση στον αστικό ιστό και μέγεθος, όπως και μορφή, που τα έκαναν να ξεχωρίζουν. Από τα τέλη του 19ου αιώνα άρχισαν να δίνουν τη θέση τους στα βουλευτήρια, τα υπουργεία, τις νομαρχίες και τα υπόλοιπα σύγχρονα διοικητικά κτήρια.

Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στα οθωμανικά διοικητήρια, τα οποία χτίστηκαν από το 1850 μέχρι το 1912 στις τουρκοκρατούμενες ακόμη περιοχές του ελλαδικού χώρου. Σχεδόν όλες οι πόλεις των περιοχών αυτών, που αποτελούσαν τότε διοικητικές έδρες, απέκτησαν διοικητήρια, όπου στεγάζονταν οι αρχές της οθωμανικής διοίκησης. Αρκετά από τα κτήρια αυτά διατηρούνται μέχρι σήμερα και στεγάζουν δημόσιες λειτουργίες, όπως νομαρχίες ή δικαστήρια, άλλα όμως έχουν καταστραφεί από διάφορες αιτίες.

Στην πορεία της έρευνάς μας καταγράψαμε 35 διοικητήρια, από τα οποία διατηρούνται τα 20, ενώ τα υπόλοιπα έχουν καταστραφεί και τα γνωρίζουμε μόνο από φωτογραφίες και τοπογραφικά διαγράμματα. Ίσως να υπήρχαν και κάποια ακόμη, για τα οποία δε διασώθηκαν τεκμήρια, με αποτέλεσμα να έχουν περιπέσει με την πάροδο του χρόνου στη λήθη.