Αμερικανική ισχύς και νέοι μανδαρίνοι

Το "Αμερικανική ισχύς και νέοι μανδαρίνοι" είναι το πρώτο πολιτικό βιβλίο του Τσόμσκυ και μια από τις πλέον πειστικές και δυναμικές διακηρύξεις κατά του αμερικανικού πολέμου στο Βιετνάμ. Πρόκειται για γνήσια προσέγγιση που συνδυάζει μια οξυδερκή, βασισμένη σε γεγονότα, κριτική της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής με μια έντονη αίσθηση οργής κατά της παραπλάνησης και της υποκρισίας που χρησιμοποιείται για την υπεράσπιση αυτής της πολιτικής στο εσωτερικό μέτωπο. Καθώς βαθαίνουν οι εμπλοκές της Αμερικής στο εξωτερικό, η διεισδυτική ματιά του Τσόμσκυ αποτελεί μια φρονιματίζουσα και απαραίτητη υπενθύμιση των κινδύνων της αυτοκρατορικής διπλωματίας και μια ανανέωση της επίκλησης για ανεξάρτητη ανάλυση του ρόλου της Αμερικής στον κόσμο.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το βιβλίο του Τσόμσκι με τίτλο «Αμερικανική ισχύς και οι νέοι μανδαρίνοι» είναι το πρώτο βιβλίο του με κοινωνικό περιεχόμενο. Εκδόθηκε το 1969 στη Νέα Υόρκη.

Τα κείμενα που αποτελούν το βιβλίο είχαν δημοσιευτεί προηγουμένως, από το 1966 μέχρι τις αρχές του 1968, σε προοδευτικά περιοδικά ή ήταν μέρος από διαλέξεις. Το 1966 ο Νόαμ Τσόμσκι ήταν 38 ετών. Ηδη είχε ξεκινήσει την «τσομσκική επανάσταση» στις επιστήμες και είχε πάνω από μία δεκαετία διδασκαλίας στο Πολυτεχνείο του Εμ-Αϊ-Τι (ΜΙΤ).

Η κοινωνική και πολιτική πληροφόρηση γι' αυτά που γράφει στο βιβλίο είχε συσσωρευτεί στο μυαλό του από την ηλικία των 10 ετών. Η ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση που είχε καταλήξει σ' αυτή την μικρή ηλικία, δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου από τότε, όπως ομολογεί ο ίδιος ο Τσόμσκι.

Ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου, για να μπορέσει τώρα, το 2004, να κατανοήσει την ιστορική αξία του βιβλίου και για να μπορέσει να εκτιμήσει την ποιότητα της σκέψης του Τσόμσκι πρέπει να έχει συνεχώς στο νου του ότι τα κείμενα αυτά αναφέρονται κυρίως σε γεγονότα που διαδραματίστηκαν γύρω στο 1966, δηλαδή πριν από 38 χρόνια.

Το ότι ο Τσόμσκι τον Ιούνιο του 1966 αναφερόταν «...στα πολά Βιετνάμ που αναπόφευκτα βρίσκονται μπροστά» μας ή το ότι το Φεβρουάριο του 1968 παρότρυνε τον αμερικανικό λαό «...να σώσει άλλες μικρές χώρες από παρόμοια τύχη όπως το Βιετνάμ και, στην πραγματικότητα, να σώσει τον κόσμο από απερίγραπτη καταστροφή» ή το ότι την ίδια εποχή διαπίστωνε ότι «...έχουμε πάρει (οι Αμερικανοί) το δρόμο των φασιστικών εισβολέων της προηγούμενης γενιάς (του Χίτλερ κ.λπ.)» δείχνει πόσο όρθα συμπεράσματα βγάζει ο Τσόμσκι με την (απίστευτη) αναλυτική επεξεργασία των πληροφοριών που έχει συσσωρεύσει. Οι μικρές χώρες που ακολούθησαν ήταν: η Γρενάδα, ο Παναμάς, η Αϊτή, το Ανατολικό Τιμόρ, η Νικαράουγα, το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα, η Ονδούρα, το Ιράκ, το Κόσοβο, το Αφγανιστάν, (πάλι) το Ιράκ, (πάλι) η Αϊτή και έπεται συνέχεια.

Στο σημείο αυτό ας επιτραπεί μία παρένθεση. Η σεμνότητα και η εντιμότητα του Τσόμσκι εμπνέει όσους πλησιάζουν το έργο του. Ο Τσόμσκι έχει γράψει πάνω από 70 βιβλία. Ομως, δεν θεωρεί τον εαυτό του «συγγραφέα». Θεωρείται ο «πατέρας» της Γλωσσολογίας. Ομως, δεν θεωρεί τον εαυτό του («επισήμως αποφοιτήσαντα») γλωσσολόγο. Σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη στην Ολλανδία το 1989 ο Τσόμσκι είπε: «Δεν επιδίδομαι σε ψεύτικες μετριοφροσύνες. Υπάρχουν πράγματα που μπορώ να κάνω και ξέρω ότι μπορώ να τα κάνω αρκετά καλά, συμπεριλαμβανομένης και της ανάλυσης, και καταλαβαίνετε, μελέτη, έρευνα, εννοώ, ξέρω να κάνω αυτού του είδους το πράγμα και νομίζω ότι έχω μια επαρκή κατανόηση του πώς λειτουργεί ο κόσμος -όση μπορεί να έχει κανείς». Αυτή η ικανότητα ανάλυσης είναι καταφανής από το πρώτο βιβλίο του Τσόμσκι. Κλείνει η παρένθεση.

Επίσης, από αυτό το πρώτο βιβλίο του Τσόμσκι εμφανίζεται μια κατά τη γνώμη μας θεμελιώδης ιδιότητα των κειμένων του: ένα πικρό χιούμορ που φτάνει στα όρια του σαρκασμού. Οι αναγνώστες των κειμένων του Τσόμσκι μπαίνουν στον πειρασμό να σκεφτούν ότι το συγγραφικό έργο του δεν πρέπει να είναι πολύ δύσκολο. Η παγκόσμια ελίτ (από τον Τσόρτσιλ και τον Χάιντεγκερ μέχρι τον Μπους το Δεύτερο) φροντίζει να κάνει αυτό το έργο μάλλον εύκολο. Το τι έχει πει και το τι έχει γράψει η ελίτ του δυτικού πνεύματος είναι απίστευτο.

Για παράδειγμα, γράφει ο Ευρωπαίος ηγέτης κάιζερ Wilhelm ο δεύτερος κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (δηλαδή μόλις πριν από περίπου 85 χρόνια): «Η ψυχή μου είναι συντετριμμένη, όλοι πρέπει να σφαχτούν και να καούν· άνδρες, γυναίκες και παιδιά και γέροντες πρέπει να κατακρεουργηθούν και να μη μείνει όρθιο ούτε ένα δέντρο ούτε ένα σπίτι. Με αυτές τις μεθόδους τρομοκρατίας, οι οποίες είναι οι μόνες που μπορούν να επιδράσουν σε έναν λαό τόσο εκφυλισμένο όπως οι Γάλλοι, ο πόλεμος θα τελειώσει εντός δύο μηνών...». 'Η, ας πάρουμε για παράδειγμα τον David Ν. Rowe, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, ο οποίος το 1966 πρότεινε στο αμερικανικό Κογκρέσο να φροντίσει «ώστε να υπάρξει μαζική λιμοκτονία στην Κίνα», δηλαδή να αφανιστεί το ένα τέταρτο περίπου του πληθυσμού της Γης (την εποχή εκείνη). 'Η, ακόμα, ας πάρουμε τον Αμερικανό στρατιωτικό ο οποίος το 1968 στο Βιετνάμ είπε στο (γνωστό μας) Πίτερ Αρνέτ ότι οι Αμερικανοί ήταν υποχρεωμένοι «να καταστρέψουν την πόλη (στο Βιετνάμ) για να τη σώσουν». Και ούτω καθ' εξής. (Ολα τα παραδείγματα, από το πρώτο αυτό βιβλίο τόυ Τσόμσκι.)

Ενα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό των κειμένων του Τσόμσκι, το οποίο εμφανίζεται από το πρώτο αυτό βιβλίο, είναι η μέχρι κορεσμού τεκμηρίωση αυτών που γράφει. Σχεδόν κάθε φράση πρέπει να υποστηριχθεί με παραπομπές. Ενα μεγάλο μέρος από καίριες πληροφορίες, κρίσεις κ.λπ. βρίσκεται μέσα στις παραπομπές. Παροτρύνονται, κυρίως οι νεαροί, Ελληνες αναγνώστες να επιμείνουν στην ανάγνωση των παραπομπών. Επί τη ευκαιρία, νομίζω ότι ο Τσόμσκι βοηθάει πολύ τους νέους να αποθυμοποιήσουν τις «ιερές» μορφές της δυτικής διανόησης. Για παράδειγμα: Στη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» του Πυρσού (Συμπλήρωμα) διαβάζουμε: «Η σκέψη του Χάιντεγκερ εκφράζεται διά γλώσσης ρωμαλέας και πρωτοτύπου, την οποία χαρακτηρίζει πίστις εις τας λέξεις και την ετυμολογίαν των». Αυτήν τη γλώσσα ο Τσόμσκι την αποκαλεί «δυσνόητη και λαβυρινθώδη». Για να μη μιλήσουμε για το περιεχόμενό της, όπως αναλύεται αυτό σε μια παραπομπή στο παρόν βιβλίο.

Επανερχόμενοι στην παρότρυνση προς τον αναγνώστη να έχει κατά νου τη χρονική διαφορά ανάμεσα σε αυτό το πρώτο βιβλίο και στο σήμερα, διαπιστώνουμε ότι από τότε ο Τσόμσκι είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αμερικανική ελίτ ποτέ δεν διαπραγματεύεται. Η διπλωματική οδός για ειρηνική επίλυση των διαφορών είναι ανάθεμα για τους Αμερικανούς, γιατί τους εμποδίζει να χρησιμοποιήσουν βία. Το πόσο σωστό ήταν το συμπέρασμα του Τσόμσκι φαίνεται από τους πολέμους στο Ιράκ (πατέρα και υιού Μπους), αλλά κυρίως από τη βαρβαρότητα στο Κόσοβο. Και στις τρεις περιπτώσεις η προσπάθεια αποκλεισμόύ των διαπραγματεύσεων ήταν χυδαίως καταφανής.

Τέλος, νομίζουμε ότι είναι σημαντική η συνεισφορά του βιβλίου αυτού του Τσόμσκι στο να φωτιστούν δύο περιοχές της σύγχρονης ιστορίας που έχουν μείνει στο σκοτάδι για πάνω από μισό αιώνα: η πρώτη αφορά το ιστορικό παρασκήνιο γύρω από τη σχέση της Ιαπωνίας (και της Ανατολικής Ασίας) με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και η δεύτερη αφορά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.

Ο Τσόμσκι θεωρεί τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο «μία από τις πιο σημαντικές κοινωνικές επαναστάσεις που έχει καταγράψει η Ιστορία».



ΝΙΚΟΣ ΡΑΠΤΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 23/04/2004