Ποια Ευρώπη;

«[...] ένα βιβλίο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο θίγει μεγάλα ερωτήματα και γράφει γι' αυτά με σαφή και ζωντανό τρόπο[...]. Όλοι όσοι συζητούν για το μέλλον της Ευρώπης θα ωφελούνταν από το διάβασμα αυτού του βιβλίου»

The Economist

«Δεν είναι ένα ακόμη βιβλίο που ασχολείται με τη θεωρία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ούτε μια εξειδικευμένη μελέτη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης και πολιτικής. Είναι, πολύ απλά, η πλέον ευανάγνωστη, πλήρης και ισορροπημένη ανάλυση μέχρι σήμερα ενός ασυνήθιστου πειράματος διακρατικής συνεργασίας [...] μια αξιοθαύμαστη δουλειά».

Stanley Hoffmann, Foreign Affairs

«[...] η γνώριμη γραφή του Τσούκαλη: λαμπρή, ρέουσα, αναλυτικά οξυδερκής, φλεγματική, ενίοτε σαρκαστική, αλλά τώρα πιο δεσμευμένη ηθικοπολιτικά... ίσως γιατί οι διακυβεύσεις των ευρωπαϊκών επιλογών είναι μεγαλύτερες από άλλες φορές»

Γιώργος Παγουλάτος, Το Βήμα της Κυριακής

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τα τελευταία χρόνια το σημαντικότερο ζήτημα που απασχολεί τις πολιτικές διεργασίες στη γηραιά ήπειρο είναι η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία, η οποία, αφού πέρασε από πολλές παλινδρομήσεις, αναστολές και αλλεπάλληλες κρίσεις, αποτελεί πλέον ένα μόνιμο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, έναν φάρο προς τον οποίο κοιτάζουν συνεχώς και οι υπόλοιπες χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης.

Σήμερα όμως ποιες είναι άραγε οι προοπτικές για το «Σχέδιο Ευρώπη»; Ποια απάντηση μπορεί να υπάρξει στο εύστοχο ερώτημα «Quo Vadis Europa;» («Πού πας Ευρώπη;») που είχε θέσει εύστοχα ο Γιόσκα Φίσερ; Για όσους ασχολούνται σοβαρά με την ευρωπαϊκή υπόθεση και επιθυμούν να απαντήσουν στο ερώτημα του Φίσερ, το βιβλίο του Λουκά Τσούκαλη θίγει μεγάλα ερωτήματα με σαφή και ζωντανό τρόπο.

Ο συγγραφέας δίδαξε επί σειρά ετών σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, στην Οξφόρδη, στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου και στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας. Σήμερα είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης. Αυτή είναι η ελληνική έκδοση της αγγλικής του 2003, στην οποία ο Λ. Τσούκαλης εξετάζει τα βασικά ζητήματα που θα διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης ως πολιτικής, γεωγραφικής και οικονομικής οντότητας: το χάσμα μεταξύ πολιτικής και οικονομίας, τα προβλήματα της οικονομικής ολοκλήρωσης, οι σχέσεις της Ε.Ε. και των εταίρων, οι όροι ρύθμισης της αγοράς και του ανταγωνισμού, η κοινή αγροτική και κοινωνική πολιτική, το θέμα των μεταναστών, το ατελές Σύνταγμα, τα διλήμματα μεταξύ της διεύρυνσης και της εμβάθυνσης. «Το θέμα αυτού του βιβλίου είναι ποια Ευρώπη θέλουμε να οικοδομήσουμε και ποια είναι τα βασικά που διακυβεύονται. Η "ρύθμιση" των αγορών, η οικονομική αποτελεσματικότητα, αλλά και η κοινωνική αλληλεγγύη, οι κερδισμένοι και οι χαμένοι, η διαχείριση της παγκοσμιοποίησης, το κοινό νόμισμα, ο εξευρωπαϊσμός και ο εκσυγχρονισμός των χωρών της διεύρυνσης και τέλος, η "εξαγωγή" των ευρωπαϊκών αξιών».

Το μεγάλο πλεονέκτημα του βιβλίου του Λουκά Τσούκαλη είναι ότι αποφεύγει τις γενικεύσεις και θέτει σημαντικά και δύσκολα ερωτήματα για το μέλλον της Ευρώπης με τρόπο διεισδυτικό και ελκυστικό.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε αυτό που έγραψε στην επιθεώρηση «Foreign Affairs» ένας από τους κορυφαίους αναλυτές των διεθνών σχέσεων, ο καθηγητής Stanley Hoffmann, ότι το βιβλίο του Τσούκαλη είναι, πολύ απλά, η πλέον ευανάγνωστη, πλήρης και ισορροπημένη ανάλυση μέχρι σήμερα ενός ασυνήθιστου πειράματος διακρατικής συνεργασίας.

Ο συγγραφέας εστιάζει σε ορισμένα από τα λεγόμενα «μεγάλα ζητήματα», προσφέροντας έτσι εκείνους τους μεγεθυντικούς φακούς που θα μας επιτρέψουν να αναλύσουμε υπαρκτά πολιτικά διλήμματα και επιμέρους πολιτικές. Κάνει επανειλημμένα λόγο για πολιτικές επιλογές, καθώς ένα από τα βασικά επιχειρήματά του είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ανάγκη από μια ισχυρή δόση πολιτικού οξυγόνου ώστε να μπορεί να αναπνέει καλύτερα.

Αλλο σημαντικό πλεονέκτημα του βιβλίου του Λουκά Τσούκαλη είναι το γεγονός ότι αποφεύγοντας την απόκρυφη γλώσσα των σύγχρονων κοινωνικών επιστημών χαρακτηρίζεται από πολιτική τοποθέτηση. Οπως σημειώνει ο συγγραφέας, αυτό το engagement έχει δύο κυρίως σκέλη. Η υποστήριξή του προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ως διαδικασία η οποία συνέβαλε σημαντικά στην ειρήνη, τη δημοκρατία και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών, είναι δεδομένη, δίχως αυτό να σημαίνει και ότι ενστερνίζεται ή συμμερίζεται όλες τις εκφάνσεις της.

Από την άλλη, εξίσου δεδομένη και διακηρυγμένη είναι η συμπάθειά του προς τα πολιτικά προτάγματα της Σοσιαλδημοκρατίας, και επομένως η έμφαση που δίνει σε έννοιες όπως το δημόσιο συμφέρον, η κοινωνική αλληλεγγύη, ο διεθνισμός.

Σε μια εποχή όπου ο σκεπτικισμός σχετικά με την ευρωπαϊκή ενοποίηση γίνεται όλο και πιο έντονος, ο Λουκάς Τσούκαλης υποστηρίζει πολύ εύστοχα ότι χρειάζεται μια πολύ πιο ουσιαστική συζήτηση που δεν πρέπει να την αποφύγουμε, ειδικότερα στην Ελλάδα. Η συζήτηση που άνοιξε με το εξαιρετικό βιβλίο του ο καθηγητής Τσούκαλης θα πρέπει να συνεχιστεί σε πολιτικό και κομματικό επίπεδο. Εξάλλου οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελείωσαν, μην ψάχνουμε για άλλοθι, ας δούμε και την πραγματική συζήτηση.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 24/09/2004