Θέματα Γενικής Παιδείας-Διαγωνισμός Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών (τόμος Ε)

Από τον πρόλογο των συγγραφέων:

«Στις μέρες μας, μέσα στη γενικότερη σύγχυση και αμφισβήτηση βασικών εννοιών και αξιών που επικρατεί, ορισμένες αυτονόητες άλλοτε έννοιες και αξίες του Ελληνισμού είναι ανάγκη να επαναφέρονται στο προσκήνιο και να επανεξετάζονται από νέα σκοπιά, αυτή της ευρύτερης σημερινής πολιτικής και κοινωνικής συγκυρίας. Οι τελευταίες κοινωνικές εξελίξεις και οι απίστευτοι πριν από λίγα χρόνια πολιτικοί μετασχηματισμοί που ζούμε σήμερα στην Ευρώπη αλλά και σε διεθνές επίπεδο, περισσότερο παρά ποτέ, επιβάλλουν να ξαναβρούμε ορισμένα σταθερά σημεία αναφοράς, διαχρονικώς δοκιμασμένα, πάνω στα οποία θα εδραιωθεί μια ουσιαστική και βαθύτερη προσέγγιση όλων των χωρών της Ευρώπης, και ιδιαίτερα των χωρών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας». (Η Ταυτότητα της Ελληνικής Γλώσσας, Γεωργίου Μπαμπινιώτη)
Ότι η γλώσσα δεν είναι απλό εργαλείο, όπως τη θέλουν μερικοί τεχνοκράτες γλωσσολόγοι, επικοινωνιολόγοι και πληροφορικοί, αλλά καθοριστικό συστατικό της προσωπικότητας του ατόμου και της φυσιογνωμίας ενός λαού, δηλ. υπαρξιακό στοιχείο, σήμερα φαίνεται να αποτελεί γενικότερα αποδεκτή θέση. Ο Γάλλος Buffon πολύ παλιά και πολύ επιγραμματικά ταύτισε την έννοια του ανθρώπου με την ιδιαιτερότητα της γλωσσικής του έκφρασης. Το ύφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος ("Le style c'est l'homme meme". Πολύ αργότερα ένας φιλόσοφος της γλώσσας, ο πολύς Wittgenstein, στο έργο του "Tractatus logicophilosophicus", διατύπωσε ακόμη πιο καθαρά μιαν αρχήν στην οποία συχνότατα παραπέμπουν όλοι όσοι μιλούν για την υφή και την αξία της γλώσσας. Η γλώσσα μου είναι ο κόσμος μου ("The limits of my language mean the limits of my world"). Μέσα στη γλώσσα ενός λαού, μέσα στην κάθε λέξη και φράση απεικονίζονται στοιχεία από την ιστορία, τη σκέψη, τη νοοτροπία, την καλλιέργεια και τον πολιτισμό του. Γι' αυτό και η ίδια η διδασκαλία μιας μητρικής (εθνικής) γλώσσας, όταν διδάσκεται σωστά και στο απαιτούμενο βάθος, είναι αυτόχρημα διδασκαλία του ύφους και του ήθους ενός λαού, ιστορικός και φρονηματιστικός μαζί παράγων. Ο ιδρυτής της "μοντέρνας", λεγόμενης, γλωσσολογίας, ένας γλωσσολόγος που είχε σ' όλη τη ζωή του θητεύσει στην ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις κλασικές γλώσσες, αναφέρομαι στον Ferdinand de Saussure, ήταν κι ο γλωσσολόγος που όρισε τη γλώσσα ως ταξινομία του κόσμου. Που σημαίνει ότι ο άνθρωπος με τη γλώσσα του ταξινομεί τον κόσμο του, έτσι όπως τον έχει συλλάβει και επεξεργαστεί πρώτα με τη νόησή του; Με τη γλώσσα ο άνθρωπος βάζει τάξη στο χάος της γύρω του πραγματικότητας. Κάθε λαός σύμφωνα με τη νοοτροπία, τις αντιλήψεις, τον πολιτισμό και την ιστορία του, τις αξίες και τα "πιστεύω" του συλλαμβάνει, οργανώνει και εκφράζει γλωσσικά τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο. Μια άλλη γλώσσα δεν είναι απλώς άλλες λέξεις για τα ίδια πράγματα, λέμε οι γλωσσολόγοι. Γιατί τότε η μετάφραση λ.χ. από τη μια γλώσσα στην άλλη θα ήταν απλό παιχνίδι. Και βέβαια, αυτό δε συμβαίνει. Κάθε γλώσσα, επανερχόμαστε στον Saussure, είναι άλλη ταξινόμηση, του κόσμου. Να γιατί κάθε γλώσσα είναι πρώτα και πάνω από όλα εθνική ταυτότητα· η έκφραση της σύγχρονης ύπαρξης και της ιστορικής μαζί διαδρομής, κάθε λαού, δηλ. η ταυτότητά του. Γι' αυτό και η πιο ουσιαστική προσέγγιση ενός πολιτισμού, ενός λαού, μιας κοινωνίας περνάει πάντα μέσα από τη γλώσσα. Τα γλωσσικά σύμβολα αποκαλύπτουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη νοοτροπία, την ιστορία, τη σκέψη και τη στάση ενός λαού απέναντι στον κόσμο.

Περιεχόμενα:

Νεοελληνική Γλώσσα:
Πρόλογος
Περίληψη
Στοιχεία θεωρίας στην έκφραση-έκθεση
Κριτήρια αξιολόγησης
Θέματα για παραγωγή κειμένων
Εννοιολογία- Λεξικό εννοιών