Το άσυλο των μουσών

To Άσυλο των Mουσών, δομημένο πάνω σε χαρακτήρες κυριευμένους από εμμονή για τη λογοτεχνία, είναι μια ιστορία μυστηρίου, παράνοιας, φιλοδοξίας και πάθους. Όλα περιστρέφονται γύρω από τη μεγαλειώδη και σκοτεινή μορφή του Χόρας Τζέικομπ Λιτλ, χτισμένη πάνω στο γνωστό μοντέλο του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ. Ο Χόρας είναι μεγαλοφυής και αλλόκοτος συγγραφέας που, στην πορεία της εικοσαετούς καριέρας του δεν έδωσε ποτέ φωτογραφίες του στη δημοσιότητα και αρνήθηκε οποιαδήποτε επαφή με τον τύπο. Στα ίχνη του βρίσκονται δυο παλιοί συμφοιτητές από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ο Τζέικ, νέος δημοσιογράφος που εναποθέτει τις επαγγελματικές του ελπίδες στην πιθανότητα να βρει τον Λιτλ και να τον εξαναγκάσει να του δώσει μια συνέντευξη, και ο Άντριου, φωτεινό μυαλό αλλά διανοητικά διαταραγμένος, που αφιέρωσε τις λογοτεχνικές του σπουδές στη συγγραφική παραγωγή του Λιτλ. Μάλιστα, βυθίστηκε τόσο βαθιά στην προσωπικότητα του συγγραφέα, που άρχισε να φαντάζεται ότι ο Λιτλ τον καταδιώκει. Στο κέντρο της ιστορίας βρίσκεται ο τόπος σύμβολο του βιβλίου, το Άσυλο των Μουσών, ένα είδος πολυτελούς ψυχιατρείου, όπου διαμένουν ασθενείς με διανοητικές διαταραχές. Στη μυστηριώδη και ασυνήθιστη ατμόσφαιρα αυτού του ιδρύματος λύνονται σιγά σιγά οι κόμποι μιας ιστορίας που γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Οι λογοτεχνικές αναζητήσεις των ηρώων καταφέρνουν να δώσουν ζωή σ’ ένα κρεσέντο αγωνίας, ενώ η πολύ ποιοτική γραφή καταφέρνει να συνυπάρξει με μια αφηγηματική ένταση ικανή να συμπαρασύρει τον αναγνώστη στη δίνη ενός απρόβλεπτου παιχνιδιού.

(Από τον εκδότη)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Σε μεταβατικές περιόδους ή εποχές απολογισμού οι συγγραφείς μετρούν την κοινωνική επιρροή της λογοτεχνίας και τη βρίσκουν υποτυπώδη. Πασχίζουν να ορίσουν με ακρίβεια τον ρόλο του δημιουργού και δεν τα καταφέρνουν. Υπολογίζουν τις ηθικές ανταμοιβές που απορρέουν από τη δραστηριότητά τους και τις θεωρούν μηδαμινές. Αναρωτιούνται αν το «άθλημα» που διάλεξαν είναι ωφέλιμο για οποιονδήποτε και υποψιάζονται ότι μπορεί να είναι και βλαβερό. Αποπειρώνται να πλάσουν νοητά τον ιδανικό αναγνώστη και το αποτέλεσμα τους αφήνει ανικανοποίητους.

Σε παρόμοιες σκέψεις πρέπει να βυθίστηκε και ο νεαρός Αμερικανός Ντέιβιντ Τσουσλέφσκι αρχίζοντας το πρώτο του μυθιστόρημα. Πρώτα απ' όλα, για να μετατρέψει τους προβληματισμούς του στο Ασυλο των μουσών, ο Τσουσλέφσκι πήρε δύο αποφάσεις: αφενός εγκατέστησε στο κέντρο της ιστορίας τον Χόρας Τζέικομπ Λιτλ, έναν αινιγματικό και απομονωμένο συγγραφέα με σπουδαίο έργο και τεράστια απήχηση στον κόσμο των γραμμάτων· αφετέρου έθεσε γύρω του δύο νεαρούς ήρωες ως δορυφόρους. Ο Μπερνέτ και ο Γουόλας δείχνουν εκ πρώτης όψεως ανόμοιοι - ο πρώτος βιοπορίζεται ως δημοσιογράφος στη Νέα Υόρκη, ο δεύτερος είναι ψυχωσικός και νοσηλεύεται σε μια εναλλακτική ψυχιατρική κλινική για ασθενείς με καλλιτεχνικές ιδιοσυγκρασίες που φέρει το όνομα «Ασυλο των μουσών». Υστερα από ορισμένες αναδρομές στο παρελθόν ωστόσο δεν αργούμε να τους θεωρήσουμε παραλλαγές πάνω στο ίδιο πρόσωπο. Τελικά διαφέρουν μόνο όσον αφορά την ψυχική υγεία. Ο Γουόλας από τα φοιτητικά του χρόνια κύλησε στην παράνοια. Εξαιτίας της υφολογικής και θεματικής στροφής που χαρακτήρισε την ύστερη περίοδο των βιβλίων του Λιτλ, ο νεαρός θαυμαστής κατέληξε κάποια στιγμή στο συμπέρασμα ότι ο απομονωμένος μετρ δολοφονήθηκε και αντικαταστάθηκε στο δημιουργικό πεδίο από τον δολοφόνο του. Αργότερα μάλιστα, λίγο προτού συλληφθεί και κλειστεί στο ίδρυμα, ο Γουόλας γνωστοποίησε στους πάντες ότι διέτρεχε μεγάλο κίνδυνο, διότι ο εξολοθρευτής του διάσημου συγγραφέα ήλεγχε όλη την υφήλιο και είχε στήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης.

Αυτές οι παρανοϊκές ιδέες φτάνουν σε μας ολοζώντανες μέσα από τα ημερολόγια του Γουόλας, που διακόπτουν σε τακτά διαστήματα τη ροή της αφήγησης. Στα δε ενδιάμεσα κεφάλαια ο Μπερνέτ αποφασίζει να ξετρυπώσει τον άφαντο Λιτλ προκειμένου να του πάρει συνέντευξη και γρήγορα το πετυχαίνει. Αρχικά έρχεται σε επαφή με έναν μάγο της πληροφορικής και χάρη στη βοήθειά του ανακαλύπτει την ηλεκτρονική διεύθυνση του συγγραφέα. Στη συνέχεια ο αριθμός τηλεφώνου οδηγεί σε ένα βρώμικο και εγκαταλελειμμένο κτίριο, όπου ο Μπερνέτ εντοπίζει τον Λιτλ και του αποσπά εκβιαστικά δηλώσεις. H δημοσίευση όμως της συνέντευξης συμπίπτει με την έξοδο του Γουόλας από το ψυχιατρείο. H δράση τότε απογειώνεται, προκύπτουν απανωτές ανατροπές και το βιβλίο κλείνει με ομολογουμένως αναπάντεχο τρόπο.

H ουσία του μυθιστορήματος πάντως δεν βρίσκεται ούτε στην πειθαρχημένη δομή ούτε στην καλοστημένη πλοκή. Το βιβλίο είναι γραμμένο με προσοχή και υπομονή, αλλά ο Τσουσλέφσκι σε αυτή την πρώτη του προσπάθεια δεν ρίχνει όλο το βάρος του στην τεχνική. Περισσότερο τον απασχολεί να δώσει μια δική του - κατά βάθος ενθουσιώδη - εκδοχή για την επίδραση της λογοτεχνίας, τη μυθοποίηση των δημιουργών της και τη φετιχοποίηση των βιβλίων ως αντικειμένων.



Μιχάλης Μιχαηλίδης (συγγραφέας)

Το ΒΗΜΑ, 27/08/2006