Το τελευταίο μυστήριο

Στη μετά χείρας μελέτη εξετάζουμε τη στάση της Ορθόδοξης Εκκλησίας έναντι της αποτέφρωσης των νεκρών, όπως ή στάση αυτή προσδιορίζεται κυρίως από το πνεύμα της Νεκρώσιμης Ακολουθίας που ψάλλεται κατά την τελευτή των ορθοδόξων χριστιανών. Πρόκειται για την ακολουθία εκείνη, την οποία ο εθνικός μας ποιητής Κ. Παλαμάς θεωρεί «δείγμα των ωραιότερων και υψηλότερων της ελληνικής χριστιανικής ποιήσεως», ο μέγας διδάσκαλος της «ιστοριονομίας» Σ. Ζαμπέλιος χαρακτηρίζει ως «αυτόματον εξεικόνισμα του Ευαγγελίου» και ο αείμνηστος πρωτοπρεσβύτερος Κ. Καλλίνικος ότι αποτελεί «την πλουσιωτέραν, ποικιλωτέραν, δραματικωτέραν, και περιπαθεστέραν εξ όλων μας των ακολουθιών». Κυρίως όμως η Νεκρώσιμη Ακολουθία εκφράζει κατά ένα μοναδικό τρόπο ολόκληρη την περί εκκλησιαστικής ταφής των νεκρών ορθόδοξη θεολογία, όπως αυτή συνοψίζεται στους επιγραμματικούς λόγους του ιερού Χρυσοστόμου: «Κηδεύσομεν τους απελθόντος ως και ημίν και εκείνοις συμφέρει προς δόξαν Θεού». Σήμερα, που το γνωστό και από την αρχαιότητα φαινόμενο της «απόρριψης» των νεκρών επανεμφανίζεται με το σκληρό πρόσωπο της αποτέφρωσής τους, η Νεκρώσιμη Ακολουθία, ως το «τελευταίο μυστήριο», αποδεικνύει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έπαυσε και δεν θα παύσει ποτέ όχι μόνο να ομιλεί περί της «πολλής ηδονής» που έχει η ενασχόλησή της με τους νεκρούς, άλλα και να τους προπέμπει στον τάφο με έναν ασπασμό, όπως ακριβώς κάνει κάθε στοργική μητέρα που βάζει τα παιδιά της να κοιμηθούν. Αυτό ακριβώς το αναστάσιμο ήθος της εκκλησιαστικής ταφής των νεκρών, που ανάγεται σε περιωπή δόγματος, προσπαθούμε να αναδείξουμε στις σελίδες του παρόντος πονήματος.