Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το εγχείρημα του αστικού εκσυγχρονισμού 1928-1932

Το ιδιαίτερα σημαντικό αναπτυξιακό έργο της κυβέρνησης Βενιζέλου στην τετραετία 1928-1932 εντάσσεται στα πλαίσια του εγχειρήματος του αστικού εκσυγχρονισμού του ελληνικού κράτους. Αστικός εκσυγχρονισμός που γενικευμένα ταυτίζεται με τον εξευρωπαϊσμό, τον εκσυγχρονισμό δηλαδή κατά το δυτικό πρότυπο, στα πλαίσια του καπιταλισμού και της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Το εγχείρημα αυτό ενεργοποιήθηκε από την έναρξη της βενιζελικής περιόδου, από την αρχή της δεκαετίας του 1910, όπου, όμως, συναρθρώθηκε με τον αλυτρωτισμό, με ιδεολογικό επιστέγασμα τη Μεγάλη Ιδέα. Στην τετραετία 1928-1932 ο αστικός εκσυγχρονισμός αποποιείται τον αλυτρωτισμό και αναδιπλώνεται στα όρια του ελληνικού κράτους. Η έννοια της εθνικής ολοκλήρωσης σηματοδοτούσε πλέον την αφομοίωση των πρώην αλύτρωτων των «νέων χωρών» και των μικρασιατών προσφύγων, την επίτευξη εθνικής ομοιογένειας και μιας νέας εθνικής ταυτότητας μέσα στα οριστικά πλέον κρατικά σύνορα.
Πρόσφορο έδαφος για το εγχείρημα του αστικού εκσυγχρονισμού ήταν οι νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Ελλάδα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Η τραγωδία των προσφύγων της Μ. Ασίας λειτούργησε ως καταλύτης στη νέα πορεία του ελληνικού κράτους. Η άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα δημιούργησε μια σειρά από προϋποθέσεις για τον αστικό εκσυγχρονισμό όπως διεύρυνση της εσωτερικής αγοράς, επίσπευση των διαδικασιών της αγροτικής μεταρρύθμισης, προσφορά άφθονων ειδικευμένων ή μη εργατικών χεριών στη νεοσύστατη βιομηχανία, τόνωση της οικονομίας της αγοράς και, ταυτόχρονα, σύσταση εθνικής ομοιογένειας στις «νέες χώρες» της Βόρειας Ελλάδας και προώθηση νέων ιδεών στον πολιτικό και πολιτιστικό τομέα. Οι νέες αυτές συνθήκες σε συνδυασμό με την εισροή ξένου κεφαλαίου και τον κρατικό παρεμβατισμό στις οικονομικές διαδικασίες οδήγησαν το 1928, λίγο πριν την έναρξη της τετραετίας του Βενιζέλου, στην οικονομική ανάκαμψη του κράτους, στην παρουσίαση πλεονασματικών προϋπολογισμών και στην οικονομική σταθεροποίηση. Την ευνοϊκή αυτή συγκυρία εκμεταλλεύθηκε με τον καλύτερο τρόπο ο Ελ. Βενιζέλος, προχωρώντας, στη διάρκεια της τετραετίας του, σε ένα αξιόλογο έργο.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1928. Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (1922) ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (1928)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1928
1. Γενική αναφορά
2. Το προσφυγικό ζήτημα
3. Η ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης
4. Η δημόσια οικονομία
5. Νομισματική σταθεροποίηση (1927)
6. Επισκόπηση της οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας το 1928
7. Η διεθνής θέση της Ελλάδας
8. Συμπέρασμα

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΤΕΤΡΑΕΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (1928- 1932) ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΣΥΝΟΨΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
1. Επάνοδος του Ελ. Βενιζέλου στην ενεργό πολιτική
2. Η εξομάλυνση των διεθνών σχέσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
1. Οι προϋπολογισμοί του κράτους
2. Η φορολογική πολιτική
3. Τα έσοδα από τις πολεμικές επανορθώσεις
4. Η εισροή ξένου κεφαλαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. ΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
1. Η γεωργία και η κτηνοτροφία
2. Η βιομηχανία
3. Το εμπόριο και η ναυτιλία
4. Η ανάπτυξη του τουρισμού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑΣ
1. Δημόσια έργα
2. Παραγωγικά έργα
3. Η κατασκευή σχολικών κτιρίων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΤΟ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ
1. Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
2. Η ψήφιση του «Ιδιωνύμου» το 1929
3. Οι κοινωνικές συνέπειες του αστικού εκσυγχρονισμού και ο περιορισμός των συνδικαλιστικών ελευθεριών
4. Η σκανδαλολογία και ο νόμος «περί Τύπου»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1922-1932
ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ