Αλφάβητο και μάθηση του γραπτού λόγου

Στα αρχικά στάδια μάθησης του γραπτού λόγου οι μεταφωνημικές δεξιότητες, η γνώση του φθόγγου των γραμμάτων και κυρίως η γνώση του ονόματός τους παίζουν σημαντικό ρόλο στη μάθησή του. Η γνώση του ονόματος των γραμμάτων και η δεξιότητα της γρήγορης ονομασίας τους φαίνεται ότι είναι σημαντικές παράμετροι στη διαδικασία μάθησης του γραπτού λόγου. Επιβάλλεται, επομένως, να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη μάθηση των γραμμάτων κατά την εκπαίδευση των παιδιών στο Νηπιαγωγείο. Η μάθηση αυτή αφορά τόσο στο όνομα όσο και στο φθόγγο των γραμμάτων, στην αναγνώριση της μορφής τους και στη γρήγορη ονομασία τους.

Μια συστηματική εξάσκηση των παιδιών που φοιτούν στο Νηπιαγωγείο στην ανάπτυξη των γλωσσικών, των μορφολογικών και συντακτικών γνώσεών τους, της φωνολογικής τους συνείδησης, της γνώσης του ονόματος και φθόγγου των γραμμάτων και των ικανοτήτων τους στην οπτική επεξεργασία γραπτών λέξεων συντελούν στην εκμάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής και στην πρόληψη δυσκολιών κατά την τυπική διδασκαλία και μάθησή τους.

Πρώτο μέλημα του σχολείου είναι να προλαμβάνει τις δυσκολίες μάθησης της ανάγνωσης και της γραφής από την περίοδο της φοίτηση των παιδιών στο Νηπιαγωγείο. Πλήθος ερευνών, έχουν δείξει ότι πολλές δεξιότητες, αναγκαίες στην απόκτηση των δύο δεξιοτήτων, μπορούν να εξασκούνται και να αναπτύσσονται πριν την έναρξη της τυπικής μάθησής τους. Οι νηπιαγωγοί οφείλουν να εντοπίζουν, όσο πιο νωρίς γίνεται, τα παιδιά που διατρέχουν τον κίνδυνο αντιμετώπισης δυσκολιών στη μάθηση της ανάγνωσης και της γραφής και να τους προτείνουν ασκήσεις και δραστηριότητες που συντελούν στην ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων τους, της γνώσης του ονόματος και του φθόγγου των γραμμάτων και της φωνολογικής συνείδησής τους. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να συνεχίζεται στην Α’ τάξη του Δημοτικού. Επιβάλλεται, επίσης, να γίνεται πολυαισθητηριακή (οπτική, ακουστική, κιναισθητική) άσκηση των μικρών παιδιών στην αναγνώριση και εκμάθηση των γραμμάτων δεδομένου ότι η άσκηση αυτή βελτιώνει τις επιδόσεις των παιδιών στη δεξιότητα αποκωδικοποίησης.
Είναι καιρός, στο πλαίσιο ανακαίνισης και εκσυγχρονισμού των ισχυόντων στη χώρα μας Προγραμμάτων Σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης, η έμμεση προσέγγιση και μάθηση των γραμμάτων, την οποία υποδείχνουν τα ισχύοντα, να συμπληρωθεί με την πρόβλεψη μιας άμεσης και ρητής διδασκαλίας του ονόματος και του φθόγγου των γραμμάτων του αλφάβητου. Αυτό υπαγορεύουν τα πορίσματα πλήθος ψυχοπαιδαγωγικών ερευνών της τελευταίας δεκαετίας με τα οποία συγκλίνουν και οι διαπιστώσεις της δικής μας έρευνας τις οποίες αναλυτικά παρουσιάζουμε στην παρούσα μελέτη.