Η μεταμόρφωση του πολέμου

Οι σημερινοί στρατοί του "πολιτισμένοι κόσμου", με τα φοβερά οπλικά συστήματα και τις απεριόριστες δυνατότητες καταστροφής του αντιπάλου, δεν είναι έτοιμοι για το είδος πόλεμου που διαμορφώνεται καθημερινά μπροστά στα μάτια μας και που θα κυριαρχήσει στο μέλλον: τη σύγκρουση χαμηλής εντάσεως, τον περιορισμένο ή σε μικρή κλίμακα πόλεμο φθοράς, τον ανταρτοπόλεμο, την τρομοκρατία, όλες αυτές τις μορφές ανορθόδοξου πολέμου που προκαλούν ρίγη ανασφάλειας στις δυτικές κοινωνίες.

Ο πόλεμος με τη μορφή που τον γνώρισε τους τελευταίους αιώνες η ανθρωπότητα, έτσι όπως τον περιέγραψε ο Κλάουζεβιτς, ως σύγκρουση κρατών, αποτελεί παρελθόν από το 1945, από τη στιγμή που έπεσε η πρώτη ατομική βόμβα. Η έλευση των πυρηνικών απομάκρυνε το φάσμα του συμβατικού πολέμου και ανέδειξε νέες μορφές οργανωμένης βίας σε όλο τον πλανήτη με ένα διαφορετικό θίασο χαρακτήρων (εθνικο-απελευθερωτικά ή αποσχιστικά κινήματα, εθνικές ή θρησκευτικές φατρίες, ανταρτικούς στρατούς, τρομοκράτες, συμμορίες που μοιράζουν το χρόνο τους σε ληστείες, πόλεμο και ναρκοεμπόριο, κ.ά.). Όλες αυτές οι οντότητες μάχονται χωρίς υποστήριξη από κράτη, τακτικούς στρατούς και πόρους. Το μοντέλο σύγκρουσης που κυριαρχεί δεν προσφέρεται για ορθολογική ανάλυση. Ο πόλεμος ως φαινόμενο βρίσκεται στο στάδιο ενός ριζικού μετασχηματισμού.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός των "ανεπτυγμένων κρατών" δεν μπορεί να βασίζεται στις παλιές αντιλήψεις. Εκεί που ο "πολιτισμένος κόσμος" έκανε σαφή διάκριση ανάμεσα σε εμπολέμους και σε αμάχους, υπακούοντας σε "έθιμα πολέμου", για να συγκρατείται η βία σε κάποια όρια, η σύγκρουση χαμηλής εντάσεως καταργεί τους υπάρχοντες διαχωρισμούς μεταξύ πολιτών και στρατιωτών, μεταξύ μεμονωμένου ("κοινού") εγκλήματος και νόμιμης βίας, μεταξύ τρομοκρατίας και πολέμου. Στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον επανεμφανίζονται πρακτικές που ο "πολιτισμένος" κόσμος είχε απωθήσει ως "βάρβαρες", όπως οι απαγωγές αμάχων, ο εκβιασμός και η στρατολογία ολόκληρων κοινοτήτων, οι στρατοί ανήλικων παιδιών κ.α.

Ακολουθώντας τολμηρά μονοπάτια σκέψης, ο συγγραφέας αποκαλύπτει πόσο εσφαλμένες είναι οι βασικές μας αντιλήψεις για το ποιος διεξάγει πόλεμο, με ποιο τρόπο και για ποιο σκοπό. Ο εκβαρβαρισμός του πολέμου, ισχυρίζεται, είναι αναπόφευκτος, και οι στρατοί του μέλλοντος θα αναγκαστούν να μοιάζουν και να συμπεριφέρονται ολοένα και περισσότερο με αυτούς ακριβώς που σήμερα καταδικάζουμε ως βαρβάρους.