Δύο μελέτες για τον Λοτρεαμόν

Από τότε που, πριν από εβδομήντα περίπου χρόνια, οι υπερρεαλιστές "ανακάλυψαν" και διέδωσαν μ' ενθουσιασμό το έργο του Ιζιντόρ Ντυκάς (1846 - 1870), η εντυπωσιακή αντίφαση μεταξύ των Ασμάτων τον Μαλντορόρ και των Ποιημάτων δεν έπαψε να τροφοδοτεί συζητήσεις και αντιδιαμετρικές ερμηνείες. Γι' άλλους, με τα Ποιήματα, ο απερίφραστος κομφορμισμός διαδέχτηκε την ανελέητη εξέγερση του Μαλντορόρ, ενώ άλλοι υποστήριξαν πως ο ίδιος μηδενισμός των Ασμάτων ντύθηκε το μανδύα του κυνισμού στο δεύτερο και τελευταίο έργο του "καταραμένου ποιητή".
Η πρώτη μελέτη που δημοσιεύουμε εδώ, του Φρανσουά Καραντέκ, δείχνει με τον πληρέστερο τρόπο πως, παρά την πρώτη εντύπωση, ούτε τα Άσματα του Μαλντορόρ είναι ομοιογενές έργο ούτε η "τομή" που γέννησε τα Ποιήματα είναι ξαφνική: ο Ντυκάς-Λοτρεαμόν και το έργο του αλλάζουν προοδευτικά για να δώσουν ένα έκτο Άσμα πολύ διαφορετικό από τα προηγούμενα, ακόμα και ως προς τη μορφή, που προετοιμάζει το δρόμο για τα Ποιήματα.
Η δεύτερη μελέτη, του Ραούλ Βανεγκέμ, προχωρά τη συζήτηση πολύ μακρύτερα: για ποιους λόγους, μέσα στα χρόνια που προετοίμασαν την έκρηξη της Παρισινής Κομμούνας, ο Λοτρεαμόν απαρνήθηκε τον Μαλντορόρ, αυτή την ακραία μορφή του Κακού, με την οποία θέλησε να πολεμήσει την εφησυχασμένη συνείδηση και την άγονη ηθική, που εξορίζουν το Καλό στους ουρανούς; Το συμπέρασμά του είναι ελκυστικό: "Σε τελευταία ανάλυση ο Μαλντορόρ και τα Ποιήματα εμφανίζονται ως αντανάκλαση της διπλής τάσης του αναρχικού κινήματος, της ασταμάτητης παλινδρόμησής του ανάμεσα στην απόλυτη βία και τη μεταρρυθμιστική ουτοπία".