Παγκόσμιος Μινώταυρος

Ένα υπέροχο βιβλίο, ιδανική πηγή πληροφοριών για όσων ψάχνει βαθιά στα αίτια της σημερινής κρίσης.

ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ....

Το βιβλίο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και είναι πολύ κατατοπιστικό σε ότι αφορά την παγκόσμια οικονομία και τον τρόπο που λειτουργούν οι αγορές χρήματος. Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια εξαιρετική ιστορικοοικονομική ανάλυση που εστιάζει στο ζήτημα της παγκόσμιας κίνησης κεφαλαίων και της πυρετικής απληστίας που κατέλαβε το χρηματοπιστωτικό ναό της Wallstreet κατά την κρίσιμη δεκαετία πριν το κραχ του 2008. Σύμφωνα με το σ. όλα ξεκίνησαν από τις Η.Π.Α., οι οποίες ήταν οι πραγματικές νικήτριες του Β΄ Π. Πολέμου και έστησαν έναν, όπως τον ονομάζει, Παγκόσμιο Μηχανισμό Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τους κινδύνους κραχ ενός νέου 1929 και να ευνοήσουν την κατανάλωση. Μέχρις τις αρχές των ΄70ς οι Η.Π.Α. ανακύκλωναν τα δικά τους πλεονάσματα, κυρίως σε Ευρώπη και Ιαπωνία, βοηθώντας την οικονομική ανάπτυξη των πρώην αντιπάλων τους , ώστε να δημιουργηθούν αγορές για τα δικά τους προϊόντα. Κατόπιν το σύστημα άρχισε να δουλεύει αντίστροφα και τα πλεονάσματα του υπόλοιπου ανεπτυγμένου κόσμου συνέρρεαν πίσω στην Αμερική και τοποθετούνταν κυρίως σε επενδύσεις στο χρηματιστήριο της Wallstreet. Αυτή η συνεχής τροφοδότηση των τερατωδών ελλειμμάτων των Η.Π.Α. ( που δημιουργήθηκαν εξαιτίας λανθασμένων πολιτικών των κυβερνήσεων του Λευκού Οίκου) είναι αυτό που ο σ. αποκαλεί Παγκόσμιο Μινώταυρο και θεωρεί ως έναν από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στην κρίση του 2008. Τα υπέρογκα κεφάλαια επενδύθηκαν από τους χρηματιστές της Wallstreet σε τοξικά δομημένα παράγωγα ( τα λεγόμενα CDO και CDS βασισμένα κατά κύριο λόγο σε επισφαλή στεγαστικά δάνεια στην αγορά των Η.Π.Α.), τα οποία πουλήθηκαν και επαναπουλήθηκαν ξανά και ξανά και εν τέλει λειτούργησαν ως ιδιωτικό χρήμα που κάποια εποχή έγινε υπερπολλαπλάσιο από το κανονικό που κυκλοφορούσε στην αγορά. Η συνεχής αγοραπωλησία των CDO και CDS μαζί με άλλα τοξικά παράγωγα οδήγησε τις τιμές τους στα ύψη δημιουργώντας μια τεράστια χρηματιστηριακή φούσκα που κάποτε θα έσκαγε με πάταγο. Η απουσία σοβαρού ελέγχου, η απύθμενη ανθρώπινη απληστία, η αναζήτηση υπέρογκων κερδών σε βάρος της ασφάλειας, η ανάληψη δυσανάλογων ρίσκων από όλο και πιο λίγους για όλο και πιο πολλούς και η έλλειψη επαφής με την πραγματική οικονομία οδήγησε το Σεπτέμβριο του 2008 στην κατάρρευση του σαθρού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ξαφνικά το χρήμα χάθηκε από τη αγορά και το αμερικανικό δημόσιο έπρεπε να διασώσει τις τράπεζες που έπαιξαν το παιχνίδι του καζινοκαπιταλισμού φοβούμενο τα χειρότερα. Εδώ ας τονιστεί ότι ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει στο διαδίκτυο το ντοκιμαντέρ “ Inside job” όπου φαίνεται περισσότερο ξεκάθαρα το απίστευτο πάρτι που είχε στηθεί στη Wallstreet ανάμεσα σε διευθυντικά στελέχη, χρηματιστές, τράπεζες, ελεγκτικούς μηχανισμούς, ΜΜΕ και οικονομικά Πανεπιστήμια γιατί και οι διανοούμενοι είχαν το μερίδιό τους στη διαμόρφωση του κυρίαρχου νέο-φιλελεύθερου λόγου.
Ας επανέλθω όμως στο βιβλίο του Βαρουφάκη. Η Ελλάδα σύμφωνα με το σ. δεν υπήρχε περίπτωση να αποφύγει την κρίση από τη στιγμή που είχε μεγάλα ελλείμματα. Μπορεί βέβαια να μην ήταν ο πιο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης αν δεν είχε τις ιδιαιτερότητες που τη χαρακτηρίζουν – γιατί στην Ελλάδα δεν ήταν οι τράπεζες που είχαν υπέρογκα χρέη μα το ίδιο το κράτος – όμως δεν θα απέφευγε ένα γερό χτύπημα από τις αγορές και μια συνακόλουθη ύφεση. Ο σ. τονίζει το αδιέξοδο των οικονομικών πολιτικών που εφαρμόζονται στην Ευρωζώνη από τη Γερμανία της κ. Μέρκελ και προτείνει τρία πολύ βασικά βήματα που θα βοηθήσουν όλη την Ευρωζώνη, και όχι μόνο την Ελλάδα, να ορθοποδήσει. Σε ότι αφορά το μέλλον, θεωρεί ότι έχουμε εισέλθει σε μια φάση διαρκούς ανισορροπίας, όπου, ναι μεν η Κίνα αναδύεται πολύ γρήγορα ως οικονομική δύναμη ( π.χ. κατέχει το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος από το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α.) αλλά έχει τα δικά της εσωτερικά προβλήματα και δεν φαίνεται στον ορίζοντα ποια χώρα θα μπορούσε να στήσει και πάλι στα πόδια του το σύστημα της Παγκόσμιας Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων, το οποίο είναι η κινητήρια δύναμη του παγκόσμιου καπιταλισμού. Οι σκέψεις του σ. είναι ξεκάθαρα απαισιόδοξες για το μέλλον του συστήματος της παγκόσμιας οικονομίας που κατά τη γνώμη του θα μπορούσε να ονομαστεί ¨πτωχοτραπεζοκρατία¨ από τη στιγμή που τα τραπεζιτικά ιδρύματα δεν μπορούν να παίξουν το ρόλο του μετακενωτή κεφαλαίων γιατί πάσχουν από έλλειψη ρευστότητας και υπάρχει απουσία εμπιστοσύνης στη διατραπεζική αγορά.
Ας πω και δυο λόγια για το γλωσσικό ύφος του σ. πράγμα που συνήθως είναι το τελευταίο που σε απασχολεί σε τέτοιου είδους μελέτες. Ένας από τους ¨προλογίζοντες¨ το έργο σε ένα από τα αυτιά του βιβλίου γράφει για το ζωντανό και γεμάτο πάθος συγγραφικό ύφος. Ναι μεν το ύφος είναι ζωντανό αλλά κατά πολύ απέχει από το να είναι και παθιασμένο. Ίσα ίσα που θα έλεγα ότι είναι αρκούντως αποστασιοποιημένο, πνευματώδες, ενίοτε παιχνιδιάρικο και σε πολλά σημεία το διατρέχει μια λεπτή ειρωνεία. Όπως καταλαβαίνει κάποιος αυτά όλα κάνουν το βιβλίο πολύ διαβαστερό!
Τελειώνοντας να τονιστεί ότι ο αναγνώστης μόνο κέρδος θα έχει από την ανάγνωση τέτοιων μελετών. Κλείνοντας το βιβλίο αισθάνεται λίγο πιο σοφός! Σίγουρα το πόνημα του Βαρουφάκη αξίζει να διαβαστεί πολύ και από πολλούς…

Πολύ χρήσιμη η ανάγνωση του βιβλίου, έχει και πολλές πτυχές άγνωστες στον πολύ κόσμο μιας και με πολύ προσοχή αποκρύπτουν τα ΜΜΕ.