Όχι πια δάκρυα

ΚΡΙΤΙΚΗ



Με διάθεση αισιοδοξίας ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος πρόσφατα εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, εξέδωσε την 25η ποιητική συλλογή του, που κυκλοφόρησε λίγες ημέρες πριν από τις γιορτές, με τίτλο «Οχι πια δάκρυα». Περιλαμβάνει 28 ποιήματα που σφραγίζουν μια σταδιοδρομία, έναν αγώνα, μια ζωή, απ' όπου το ποιητικό εγώ αναδεικνύεται θριαμβευτής πολλών επίγειων μαχών, βγαίνει αλώβητο από τη μιζέρια της καθημερινότητας, από τη φθορά του μεταφυσικού άγχους. Ηδη με τον τίτλο της συλλογής, που προσλαμβάνεται είτε ως ειλημμένη απόφαση του ποιητή είτε ως προτροπή προς τον αναγνώστη, ο Τ. Βαρβιτσιώτης μάς οδηγεί χωρίς προσκόμματα και αινιγματικά πλαίσια στον ιδεατό χώρο όπου ο ποιητικός λόγος ανάγει κάθε δημιουργό και κατά συνέπεια κάθε πιστό αναγνώστη ποίησης. Και αυτό διαφαίνεται από το πρώτο του ποίημα:



«Μάτωνε σαν ένας ουρανός / Σε ώρα καταιγίδας / Εκλεινε τα μάτια του / για να μη βλέπει / Του κόσμου την κακομοιριά / και μες στον ύπνο του αναφωνούσε / Οχι πια δάκρυα».



Πιστός στη ρήση της Σαπφούς ότι ο θρήνος δεν ταιριάζει στους ποιητές, ή του Σεν-Τζον Περς, ότι η ποίηση βοηθά τον ποιητή να «υπομένει» τη ζωή, ο πολυβραβευμένος έλληνας ποιητής ανακαλύπτει στον αναγνώστη πώς κατόρθωσε να βρει την ψυχική ηρεμία που η ποίηση προσφέρει. Την προσέγγισε ειλικρινά, γνήσια, χωρίς μεμψιμοιρίες για τα εφήμερα, για τα ασήμαντα γήινα, που εγκλωβίζουν τον νου και βαραίνουν την ψυχή.



«Παραμέρισε για πάντα / Τ' αλαφιασμένα σύννεφα (...) / και κολυμπά / Σε μια διαφάνεια τόσο λευκή / Που δε φοβάται πια / Μήπως πνιγεί».



Η τελευταία συλλογή του Τ. Βαρβιτσιώτη, σε σύγκριση με τις προηγούμενες, εμφανίζεται σαν πρόκληση μπρος στο φυσικό τέλος μιας ζωής, σαν μια δημόσια εκδήλωση για τη νίκη του ποιητικού λόγου απέναντι στον θάνατο, σαν μια περιφρονητική στάση για τον φόβο που προκαλεί ο θάνατος.

Χωρίς να τον κατονομάζει, γιατί πάντοτε κινείται σε ένα πεδίο νεοσυμβολικό, ο ποιητής ελίσσεται στο παρόν και στο μέλλον, ωθούμενος από μια ποιητική επιθυμία που γίνεται επιτακτική, που επιβάλλεται με τον συνειρμό του λόγου, του στίχου, του νοήματος. Ολα οργανώνονται με βάση τη θέληση επανεκτίμησης παλαιών γεγονότων, που χωρίς να εξιδανικεύονται, επαναδιατυπώνονται με τρόπο απλό, κάτω από μια σκοπιά νέας αυτογνωσίας, κάτω από μια σύλληψη εννοιών και εικόνων που ο ποιητής την ανάγει στα μέτρα της εκφραστικότητάς του.



«Σημάδι ελπίδας / Που το βλέπω να πάλλεται διαρκώς / Και να μην τελειώνει / Να προχωρεί ασυγκράτητο / Πέρα στη χώρα των νεκρών».



Χωρίς να καταφεύγει σε συνταγές θρησκευτικής ενόρασης, χωρίς να διατυπώνει παράπονα για τα ως τώρα δρώμενα, ο ποιητικός λόγος του Τ. Βαρβιτσιώτη προσανατολίζεται στη διατύπωση μιας στάσης ζωής, μιας σοφής και ανθρώπινης στάσης που λειτουργεί λυτρωτικά τόσο για τον ποιητή-αφηγητή όσο για τον δέκτη-αναγνώστη.



«Εγνοια μου τώρα μοναδική / Να διασώσω τη χαρά (...) / Ή αίφνης / Τούτη την κόρη / Την πανέμορφη / Που κρατώντας στην αγκαλιά της / Εναν αμφορέα / Είν' έτοιμη να ναυαγήσει / Στον ουρανό».



Με εικονοφιλική σχολαστικότητα ο Τ. Βαρβιτσιώτης επιχειρεί και το κατορθώνει με άνεση να εκφράσει έναν κόσμο μετασυγκινησιακό, να διευρύνει την άποψή μας για το επιστητό, να παρουσιάσει λυρικά την ποιητική συνείδηση, νικήτρια της φθαρτής ανθρώπινης φύσης. Ο Τ. Βαρβιτσιώτης μεταμορφώνεται σε τεχνίτη του λόγου που διεκδικεί μια θέση ανάμεσα στους δημιουργούς εκείνους που εμπνεύστηκαν ή μάλλον που μόχθησαν ενθαρρυμένοι από το ποιητικό πάθος, από την ισχυρή επιθυμία της ομορφιάς και της λατρείας της τέχνης για την τέχνη.



Γιώργος Φρέρης

ΤΟ ΒΗΜΑ, 14-02-1999