Η κοσμοθεωρητική βάση της 3ης του Σεπτέμβρη

Στην θεωρία το κοσμοθεωρητικό υπόβαθρο της 3ης του Σεπτέμβρη δεν είχε να ζηλέψει τίποτε απολύτως από τις καθιερωμένες κοινωνικές θεωρίες. Μάλιστα η ιστορική πραγματικότητα έδειξε τα αδιέξοδα στην αντικειμενική πραγματικότητα τόσο της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, όσο και του φιλελευθερισμού. Και τα δύο αποδείχτηκαν ανεπαρκή και ανίκανα να οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε μια πραγματική ευδαιμονία, που θεωρούμε ότι πρέπει να είναι ο τελικός στόχος της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως κατά πλειοψηφία ισχυρίζονται οι φιλόσοφοι. Προηγούνται βέβαια κοινωνικοί αγώνες, για την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου. Όμως οι αγώνες αυτοί οφείλουν να προσεγγίσουν ακριβώς αυτό το δίπολο της ελευθερίας και της ισότητας.
Οι διάφορες διακηρύξεις αρχών είναι υποχρεωμένες να έχουν αυτό το κοσμοθεωρητικό υπόβαθρο.
Το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ βασίστηκε στις δύο αυτές αρχές της ελευθερίας και της ισότητας, ώστε να προκύψουν προτάσεις που εξέφραζαν αυτό το όραμα συγκερασμού δύο διαφορετικών και αντιτιθέμενων κοσμοθεωριών.
Η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη βασίστηκε σ’ αυτό το δίπολο. Όμως η εφαρμογή της πήρε άλλη κατεύθυνση, όχι γιατί η θεωρία ήταν λάθος, αλλά γιατί το ιστορικό υποκείμενο της υλοποίησης αυτού του στόχου, είτε εγκατέλειψε τον αγώνα είτε τον χρησιμοποίησε για την επίτευξη αλλότριων σκοπών απ’ αυτούς που διακήρυττε η θεωρία. Έτσι η 3η του Σεπτέμβρη διαστρεβλώθηκε στην πορεία, σε μεγάλο βαθμό ακυρώθηκε και τελικά μεταβλήθηκε και μεταλλάχτηκε στο αντίθετό της. Ενώ στο αρχικό της στάδιο υπήρξε το όραμα και η ελπίδα μιας κοινωνίας, τελικά εκείνοι που κλήθηκαν να την υπηρετήσουν δεν βρέθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και την ακύρωσαν.