Ο πολιτικός άνθρωπος στο έργο του Κώστα Παπαϊωάννου

Ο άνθρωπος εντός της πολιτικής κοινωνίας διαδραματίζει ενεργό ρόλο, ισορροπώντας και εναρμονίζοντας την ατομικότητά του και την προσωπική του ελευθερία με τη συλλογική ζωή και τη συλλογική ευημερία. Ο Παπαϊωάννου φαίνεται να αναζητά με το έργο του τη γεφύρωση της νεωτερικής διαμάχης μεταξύ των δύο αντίπαλων ηθικών και οντολογικών μεγεθών, μεταξύ δηλαδή του ατόμου και του συνόλου: μακριά από τις αυταρχικές και τις ολοκληρωτικές ιδεολογίες, τις μαξιμαλιστικές ουτοπίες που συρρίκνωσαν όχι μόνο την ιδιότητα του πολιτικού αλλά την ίδια την ιδιότητα του ανθρώπου κι εξίσου μακριά από τις υπερκαταναλωτικές σειρήνες της μαζικής παθητικότητας στις σύγχρονες αστικές δημοκρατίες, ο Παπαϊωάννου αναζητά εκ νέου τον αρχαίο ελληνικό Λόγο, ασκώντας κριτική στον εργαλειακό ορθολογισμό.
Αναζητά την ομαλή συναρμογή του ατομικού με το συλλογικό, ανατρέχοντας στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία ως ιστορικό παράδειγμα, για να την κατανοήσει ο σύγχρονος άνθρωπος και να δημιουργήσει ένα κριτικό διάλογο με το παρελθόν, ώστε να εμπλουτίσει το παρόν του. Αναζητά ένα νέο Μύθο, εμπνευστικό για τους πολλούς αλλά ούτε εξουσιαστικό –εκ των άνω προερχόμενο για την καθυπόταξη των μαζών– ούτε διαλυτικό, ανορθολογικό και παραδομένο στο ένστικτο. Οι αναζητήσεις του αυτές τον φέρνουν αναγκαστικά μπροστά στον Σωκράτη και την απορητική του μέθοδο, στο έργο του Πλάτωνα, ειδικά στο ζήτημα της Παιδείας και της Ανάμνησης και μπροστά στο έργο του Χέγκελ, του ανατόμου της Φιλοσοφίας της Ιστορίας. ακολούθως, στο μαρξικό έργο ως αφύπνιση του «πολιτικού ανθρώπου» στη νεωτερική εποχή και στο νιτσεϊκό έργο για την κριτική του πολιτισμού και των αξιών του και από εκεί στους σύγχρονούς του στοχαστές, όπως ο Γιάσπερς ή ο Αρόν.
Ανατέμνοντας το έργο του Παπαϊωάννου, εντοπίζεται η Μέριμνα, όρος που ο ίδιος ανασύρει από την αρχαία Ελλάδα και της αποδίδει παιδαγωγικό περιεχόμενο, ως έγνοια και φροντίδα για το πώς δύναται να ανανοηματοδοτηθεί η πολιτική ιδιότητα του ανθρώπου στις σύγχρονες συνθήκες. Και σ’ αυτό το σημείο εντοπίζεται η επικαιρότητα του στοχασμού του.