Μαρτυρία και μετάφραση. Τέσσερις αναγνώσεις

Στις 9 Μαρτίου 1995, στις 7 μ.μ., ο Jacques Derrida, προσκεκλημένος του Κέντρου Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, με τη συνεργασία του εκδοτικού οίκου Εκκρεμές, έδωσε μια διάλεξη στο Auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών με θέμα: "Temoignage et traduction: Survivre en poete". ("Μετάφραση και μαρτυρία. Επιβιώνοντας ποιητικά"). Ακολούθησαν κατά σειράν και στην ελληνική γλώσσα, "τέσσερις αναγνώσεις" για το έργο του Γάλλου φιλοσόφου από τους Γιώργο Βέλτσο, Αριστείδη Μπαλτά, Χρήστο Γ. Λάζο και Βαγγέλη Μπιτσώρη. Την εκδήλωση έκλεισε η δευτερολογία του Jacques Derrida. Η παρούσα έκδοση αποτυπώνει τα συμβάντα αυτής της συνάντησης.

Το κείμενο του J. Derrida ουσιαστικά εγγράφεται στην πρόσφατη διδασκαλία του στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales. Το σεμινάριό του κατά το ακαδημαϊκό έτος 1994-95 είχε τον τίτλο "Questions de responsabilite. Du secret au temoignage" ("Ερωτήματα ευθύνης. Από το μυστικό στη μαρτυρία"). Είναι προφανές ότι η θεματική της διάλεξης σχετίζεται άμεσα με τα ερωτήματα που θέτει σήμερα ο Γάλλος φιλόσοφος στον εαυτό του και στη σκέψη γενικότερα.

Η διάλεξη-σεμινάριο εκ πρώτης όψεως μοιάζει να είναι ένας εκτενής σχολιασμός του ποιήματος "Aschenglorie" ("Δόξα από στάχτες) του Paul Celan και ειδικότερα της τελευταίας στροφής: "Κανένας / δεν μαρτυρεί για τον / μάρτυρα". Ουσιαστικά όμως πρόκειται για μια στοχαστική διερεύνηση των λεπτών σχέσεων μεταξύ της ευθύνης, του μυστικού και της μαρτυρίας, μεταξύ της μοναδικότητας του ποιη(μα)τικού συμβάντος και της (μη) μεταφρασιμότητάς του, για μια αποδοτική ανάλυση της μαρτυρίας σε συνάρτηση με την πίστη και τη γνώση, ανάλυση που καταδεικνύει τα επισφαλή όρια μέσα στα οποία κινείται κατ' ανάγκην η "διαμάχη περί του αναθεωρητισμού".