Από το Άμστερνταμ στη Νίκαια

Περιεχόμενα
Ποιά Ευρώπη θέλουμε: Η συζήτηση στην ελληνική πολιτική σκηνή
Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση και η Ελλάδα
Η προοπτική της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας: Οι προτάσεις Φίσερ και οι πρώτες αντιδράσεις στη ΕΕ
Το μέλλον της Ευρώπης: Η συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Επιτροπή
Η εξελισσόμενη και ασαφής ισορροπία της ΕΕ
Η Ευρώπη του 21 αιώνα
Η πρόκληση της ΟΝΕ Απασχόληση και κοινωνική προστασία στην Ευρώπη
Η διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα
Οι Ευρωατλαντικές σχέσεις και οι προοπτικές μιας Κοινής Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Αμυνας
Παραρτήματα







Είκοσι χρόνων είναι η ηλικία της Ελλάδας, αν τη μετρήσουμε με το ευρωπαϊκό «ημερολόγιο». Διάστημα σχετικώς πολύ μικρό αλλά και τεράστιο όταν σκεφθούμε τα όσα συνέβησαν και τις αλλαγές που σημειώθηκαν σε αυτό. Αλλαγές τις οποίες η Ελλάδα δεν παρακολούθησε ως απλός θεατής αλλά πήρε ενεργό μέρος και συνέβαλε σε αυτές, με τον τρόπο της βέβαια, οι οποίες κυριολεκτικά άλλαξαν το «πρόσωπο» της χώρας. Οι αλλαγές αυτή τη «νέα εποχή» για την Ελλάδα και για την Ευρώπη δημιούργησαν νέες συνθήκες, ένα νέο πανευρωπαϊκό προφίλ, και φυσικά η πορεία συνεχίζεται καθώς ο τελικός στόχος ­το πού θα φθάσει η νέα ενωμένη Ευρώπη­ μόλις τώρα αρχίζει να διαφαίνεται. Το πώς φθάσαμε σε αυτό το σημείο και το τι έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη, ειδικότερα η Ελλάδα, από εδώ και εμπρός σκιαγραφεί το βιβλίο που επιμελήθηκε ο Σωτήρης Ντάλης και κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες.


Μια παρατήρηση, προκαταβολικά. Το βιβλίο δεν απευθύνεται στον απλό έλληνα πολίτη ­ μακάρι να ήταν και γι' αυτόν. Οι 580 και πλέον σελίδες του περικλείουν επίσημες θέσεις, ελεγμένες πολιτικές και κυβερνητικές τοποθετήσεις Ελλήνων και των ευρωπαίων εταίρων μας, περιέχουν πρωτοπόρες απόψεις ευρωπαίων διανοουμένων καθώς και σημαντικά κείμενα της ΕΕ που αποτελούν βάσεις στην επεξεργασία της δρομολόγησης της περαιτέρω πορείας της ενωμένης και διευρυμένης Ευρώπης. Είναι γι' αυτούς τους λόγους το Από το «Αμστερνταμ στη Νίκαια» ένα πολύτιμο εγχειρίδιο ­και ένας «θησαυρός»­ για όσους σοβαρά ασχολούνται, ενδιαφέρονται και πασχίζουν για το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου.


Δύο ημερομηνίες-ορόσημα συγκρατεί ο Σ. Ντάλης στην επιλογή των άρθρων και σχολίων που αποτελούν το βιβλίο: το Αμστερνταμ και τη Νίκαια, με ενδιάμεσο σημαντικό σταθμό το Ελσίνκι. Είναι τα δύο Ευρωπαϊκά Συμβούλια, του 1997 και του 2000, όπου ήρθε στο προσκήνιο και διαμορφώθηκε το ερώτημα για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και στη Νίκαια τον περασμένο Δεκέμβριο, όπου αποφασίστηκε μια συγκροτημένη κατεύθυνση και πρόγραμμα λειτουργίας των νέων θεσμών. Στο πολυσέλιδο αναλυτικό επίμετρο που υπογράφει ο Σ. Ντάλης γίνεται μια σχολιαστική αναδρομή στην εικοσαετία του «ευρωπαϊσμού» της Ελλάδας με τα προβλήματα που εμφανίστηκαν σε αυτό το διάστημα και τις λύσεις που δόθηκαν, πάντοτε υπό το πρίσμα των ιδεών που έχουν διατυπωθεί για το πολιτικό μέλλον της ενωμένης Ευρώπης.


Το βιβλίο διαιρείται σε εννέα ενότητες τις οποίες καλύπτουν ελληνικές και ξένες προσωπικότητες ­ από τον πρωθυπουργό κ. Σημίτη και τον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας κ. Καραμανλή ώς τον πρόεδρο Σιράκ και τους πρωθυπουργούς των περισσοτέρων κρατών-μελών της ΕΕ, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι και ευρωπαίοι πολιτικοί στοχαστές. Πρόκειται για άρθρα και ομιλίες ηγετών που ασχολούνται με το κεντρικό θέμα αλλά και κείμενα ειδικώς γραμμένα για το βιβλίο. Η συζήτηση στην ελληνική πολιτική σκηνή για το «ποια Ευρώπη θέλουμε», οι ελληνικές θέσεις για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, οι αντιδράσεις στην (επικρατούσα;) πρόταση για ομοσπονδιοποίηση είναι τα κεφάλαια με το μεγαλύτερο ειδικό βάρος για τον έλληνα αναγνώστη. Ουσιαστικού περιεχομένου και, από μια πλευρά, αποκαλυπτικά είναι τα κείμενα για τις ευρωατλαντικές σχέσεις (πολύ ενδιαφέρουσες οι σχετικές διατριβές των καθηγητών Κουλουμπή και Βαληνάκη), η εξέλιξη των ισορροπιών στην ΕΕ (με σημαντικά άρθρα των καθηγητών Ροζάκη, Στεφάνου κ.ά.), οι πολιτικές προοπτικές της διευρυμένης Ευρώπης και το άμεσης επικαιρότητας σε πανευρωπαϊκή κλίμακα θέμα της κοινωνικής προστασίας.


Στο βιβλίο δημοσιεύονται επίσης το ελληνικό υπόμνημα στη διακυβερνητική διάσκεψη, οι σχετικές «γνώμες» της ελληνικής Βουλής, η έκθεση Αταλί για την «πληθυντική Ενωση», η κοινωνική ατζέντα της ΕΕ και όλα τα σχετικά με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Νίκαιας και οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών οργάνων που εκδηλώθηκαν.

ΣΤΑΘΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 13-05-2001

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο ογκώδης τόμος που επιμελήθηκε ο Σωτήρης Ντάλης αποτελεί μια πρώτης τάξεως συνεισφορά στη συζήτηση για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, διακρίνεται δε για πολλές αρετές που σπάνια συνυπάρχουν σε ένα έργο.

Ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη είναι εν πρώτοις η φιλοξενία στις σελίδες του βιβλίου συμβόλων και κειμένων που υπογράφουν μάχιμοι πολιτικοί, έγκριτοι πανεπιστημιακοί και ανώτερα στελέχη της διοίκησης που ασχολούνται με το μέλλον και την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ετσι, συνυπάρχουν πολιτικοί και επιστήμονες κάτω από την ίδια στέγη, εξετάζοντας τις βασικές πτυχές της ενοποιητικής διεργασίας από διαφορετική οπτική γωνία. Στον τόμο οργανώνεται ένας σημαντικός διάλογος που προσφέρει στον αναγνώστη την ευκαιρία να παρακολουθήσει τους σύγχρονους προβληματισμούς για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Πρέπει επίσης να χαιρετισθεί το γεγονός ότι ο τόμος περιέχει κείμενα Ελλήνων και ξένων, προσδίνοντας στο έργο ευρωπαϊκό πραγματικά χαρακτήρα. Η συζήτηση άλλωστε για το μέλλον της Ευρώπης είναι πια αδύνατο να πραγματοποιηθεί με μονομερείς εθνικές προσεγγίσεις. Στην ανάγκη αυτή ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο το έργο, περιλαμβάνοντας ιδίως συμβολές πολιτικών που σημάδεψαν πρόσφατα τη συζήτηση για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Η πολιτική και επιστημονική συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης πρέπει να είναι συγχρόνως σφαιρική και ειδική. Οι ειδικές προσεγγίσεις αποτελούν προϋπόθεση για να αντιληφθούμε τις συνιστώσες και τη βαθύτερη πεμπτουσία της πορείας προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Χωρίς αυτές δεν θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε και να συνθέσουμε τη διαγραφόμενη προοπτική. Αλλά και χωρίς την προσπάθεια σφαιρικής κατανόησης του φαινομένου, θα ήταν αναπόφευκτο να χάσουμε το στόχο. Η προφανής και στενή διαλεκτική σχέση που συνέχει το γενικό με το ειδικό στο παράδειγμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης αποτελεί σταθερά του έργου, που επιτρέπει στον αναγνώστη την καλύτερη εξοικείωση με εξαιρετικά πολύπλοκα και δύσκολα προβλήματα.

Στις αρετές του έργου ανήκει επίσης η καθαρή και λειτουργική δομή του. Κείμενα και συμβολές κατατάσσονται έτσι σε επιμέρους ενότητες που καθιστούν το έργο ευσύνοπτο και χρηστικό. Σ' αυτές οργανώνεται αφενός ο λόγος των Ελλήνων και ξένων πολιτικών και αφετέρου η επιστημονική και πολιτική συζήτηση για τα μεγάλα, γενικά και ειδικά, ζητήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Στο επίμετρο ο επιμελητής του επιχειρεί, με εύστοχες επισημάνσεις, μια συνολική παρουσίαση της προβληματικής, ενώ στο παράρτημα περιλαμβάνονται ορισμένα βασικά κείμενα που φωτίζουν τις πρόσφατες ιδίως εξελίξεις για την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Με το παρουσιαζόμενο βιβλίο η πολιτική και η επιστήμη αποκτά ένα πρώτης τάξεως έργο αναφοράς. Ενα έργο που εκπληρώνει επιτυχώς, σε ένα δύσκολο συνδυασμό, πολλές ανάγκες, διευκολύνοντας τους πολιτικά ιθύνοντες, την επιστημονική κοινότητα και κάθε συνειδητό πολίτη να κατανοήσουν καλύτερα τη μεγάλη πρόκληση μπροστά στην οποία βρισκόμαστε. Η συζήτηση για την επόμενη Διακυβερνητική, που ουσιαστικά άρχισε πολύ πριν τελειώσει η Συνθήκη της Νίκαιας, μπορεί στη χώρα μας να γίνει με πιο ώριμους όρους. Προς την κατεύθυνση αυτή το βιβλίο του Σ. Ντάλη προσφέρει πολύτιμη βοήθεια. Αποτελεί ένα συλλογικό έργο υψηλών προδιαγραφών, ένα έργο που βασίζεται στην πιο σύγχρονη και ανοικτή επιστημονική αντίληψη για ανάλογα εγχειρήματα.



ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 06/07/2001