Διαδικασίες ωρίμανσης και διευκολυντικό περιβάλλον

Σε όλες σχεδόν τις ψυχαναλυτικές θεραπείες υπάρχουν στιγμές όπου η ικανότητα του αρρώστου να είναι μόνος είναι σημαντική για τον ίδιο. Κλινικά αυτό μπορεί να εμφανιστεί με μια φάση σιωπής ή με μια σιωπηλή συνεδρία. Αυτή η σιωπή, πολύ απέχοντας από το να είναι ένδειξη αντίστασης, αποδεικνύεται τελικά μια επίτευξη από μέρους του ασθενούς. Ίσως εδώ ο ασθενής μπόρεσε για πρώτη φορά να είναι μόνος. Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σ' αυτή την πλευρά της μεταβίβασης κατά την οποία ο ασθενής είναι μόνος στην αναλυτική συνεδρία. [...]
Έχοντας σκεφτεί με όρους τριαδικών και δυαδικών σχέσεων, πόσο φυσικό θα ήταν να πάει κανείς σε ένα προγενέστερο στάδιο και να μιλήσει για σχέση του ενός! Εκ πρώτης όψεως, θα φαινόταν ότι ο ναρκισσισμός θα συνιστούσε αυτή τη σχέση του ενός, είτε μια πρώιμη μορφή δευτερογενούς ναρκισσισμού είτε αυτός καθαυτός ο πρωτογενής ναρκισσισμός. Υποθέτω ότι αυτό το άλμα από τις δυαδικές σχέσεις σε μια σχέση του ενός δεν μπορεί να γίνει στην πραγματικότητα, χωρίς σε μεγάλο βαθμό να παραβιάσουμε όσα γνωρίζουμε από την αναλυτική μας εργασία και από την άμεση παρατήρηση μητέρων και βρεφών. [...]
Θα γίνει αντιληπτό ότι αυτό που συζητώ δεν αφορά το να είσαι πραγματικά μόνος. Ένα πρόσωπο μπορεί να βρίσκεται σε απομόνωση και όμως να μην είναι ικανό να είναι μόνο. Το πόσο πολύ θα πρέπει να υποφέρει ξεπερνά κάθε φαντασία. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι είναι πράγματι ικανοί να χαίρονται τη μοναξιά πριν βγουν από την παιδική ηλικία, ίσως μάλιστα να αξιολογούν τη μοναξιά ως το πιο πολύτιμο απόκτημα.
Η ικανότητα να είσαι μόνος είναι είτε ένα φαινόμενο εξαιρετικής λεπτότητας, ένα φαινόμενο που μπορεί να συμβεί κατά την ανάπτυξη ενός ατόμου μετά την εγκατάσταση τριαδικών σχέσεων, είτε ένα φαινόμενο της πρώτης περιόδου της ζωής που δικαιούται ειδική μελέτη επειδή αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται με πολύ λεπτό τρόπο η μοναχικότητα. [...]
«Πρόκειται για την εμπειρία να είσαι μόνος, ως βρέφος και μικρό παιδί, παρουσία της μητέρας. Έτσι η βάση για την ικανότητα να είσαι μόνος αποτελεί ένα παράδοξο και συνίσταται στην εμπειρία να είσαι μόνος ενόσω κάποιος άλλος είναι παρών.»

[D. W. Winnicott, Η ικανότητα να είσαι μόνος (1958)]