Αγωγή και ελευθερία Καντ και Φίχτε

Συνεπώς για να προσδιορίσουμε χρονολογικά την έλευση μίας ολοκληρωτικής και πλήρους υπευθυνότητας του υποκειμένου, όχι μόνο ως προς τη γνώση αλλά επίσης ως προς τον κόσμο, θα πρέπει να ανατρέξουμε στον Καντ. Ό,τι είναι το υποκείμενο, ό,τι το συγκροτεί και ό,τι το υποκείμενο πράττει, εξαρτάται από το ίδιο το υποκείμενο. Το φαινόμενο του καταλογισμού των πράξεων θα συντελέσει άλλωστε την πρώτη εμπειρική ένδειξη της πλήρους υπευθυνότητας του υποκειμένου. Ορίζοντας την ανθρώπινη ουσία από την ελευθερία και τον πρακτικό λόγο, ο Καντ υψώνει την έννοια της υπευθυνότητας στον υπέρτατο βαθμό: η ανθρώπινη φύση είναι εφεξής στα χέρια μας. Δεν μπορεί να τίθεται πλέον ζήτημα μιας ανθρώπινης φύσης την οποία θα αποδεχόμασταν ως δεδομένη.