Ο κόσμος του Ομήρου

Όλοι έχουμε ακούσει το όνομα του Ομήρου, όλοι ξέρουμε τους κεντρικούς ήρωες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, των δύο αυτών ποιημάτων που είναι ο θεμέλιος λίθος του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η απαρχή της λογοτεχνίας μας - η τραγωδία διαμέσου της Ιλιάδας, η κωμωδία διαμέσου της Οδύσσειας. Ο Πιέρ Βιντάλ-Νακέ εξηγεί το μυστήριο του ενός Ομήρου ή των πολλών Ομήρων, χαρτογραφεί τους τόπους της μάχης, τους σταθμούς ή το ταξίδι, μας δείχνει πως ο Όμηρος περιγράφει με τον τρόπο του τα πρώτα δείγματα της δημοκρατικής κοινωνίας με τις σχέσεις μεταξύ ελευθέρων πολιτών και δούλων, μεταξύ πολιτισμένων "Ελλήνων" και "βαρβάρων", μεταξύ ανθρώπων και θεών, αποκαλύπτει αυτό που λένε τα αρχαιότερα κείμενα για τον πόλεμο, το θάνατο από το επέκεινα, για την εξουσία και τη δαιμονική της δύναμη. Διηγείται ακόμη την ιστορία εκείνων των γενεών για τις οποίες, από τους ανθρώπους της Αναγέννησης ως τον Τζέιμς Τζόις και τον Πρίμο Λέβι, ο κόσμος του Ομήρου ήταν ένας λόγος για να συνεχίσουν να μαθαίνουν, να ζουν και να ελπίζουν.
Το βιβλίο του Πιερ Βιντάλ-Νακέ δεν είναι απλώς το μάθημα ενός ιστορικού που εδώ και μισό αιώνα είναι εξοικειωμένος με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, αλλά ο καλύτερος και απλούστερος τρόπος για να καταλάβουμε από πού ερχόμαστε.





ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Σύντομη ιστορία των δύο ποιημάτων
2. Η ιστορία και η γεωγραφία
3. Έλληνες και Τρώες
4. Ο πόλεμος, ο θάνατος και η ειρήνη
5. Πόλη των Θεών, πόλη των ανθρώπων
6. Άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροντες
7. Ο βασιλιάς, ο επαίτης και ο τεχνίτης
8. Ποίηση
9. Τα ομηρικά ζητήματα



ΚΡΙΤΙΚΗ



Μία εισαγωγή στα ομηρικά έπη έγραψε ο ιστορικός και ελληνιστής Πιέρ Βιντάλ-Νακέ (γενν. 1930). Είναι η πιο πρόσφατη εργασία του για την ελληνική αρχαιότητα. Για το ίδιο θέμα υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία, αλλά αυτό που διακρίνει το βιβλίο του Βιντάλ-Νακέ είναι η απλότητα και η συμπύκνωση των προβλημάτων που σχετίζονται με τα ομηρικά έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Το βιβλίο γράφτηκε με μια φανερή πρόθεση: να κάνει τους αναγνώστες του να θελήσουν να διαβάσουν από μετάφραση ή στο πρωτότυπο ή ακόμη να ξαναδιαβάσουν τα ομηρικά έπη όσοι τα έχουν ξεχασμένα ή δεν τα διάβασαν επιμελώς. Γιατί αυτό; θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος. Διότι, απαντά ο Βιντάλ-Νακέ, τα δύο αυτά ποιητικά έργα, των οποίων η σύνθεση ανάγεται στον 8ο αιώνα π.Χ., αποτελούν το θεμέλιο λίθο του ευρωπαϊκού πολιτισμού (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και την απαρχή της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Γιατί από τότε που υπάρχουν -τουλάχιστον σε γραπτή μορφή- δεν έπαψαν να επηρεάζουν τους λογοτέχνες, τόσο τους αρχαίους Ελληνες όσο και τους άλλους Ρωμαίους, συγγραφείς και ποιητές της Αναγέννησης, ακόμη και των ημερών μας. Το βιβλίο αποτελείται από εννέα κεφάλαια (οι τίτλοι των οποίων είναι: Σύντομη ιστορία των δύο ποιημάτων. Η ιστορία και γεωγραφία. Ελληνες και Τρώες. Ο πόλεμος, ο θάνατος και η ειρήνη. Πόλη των θεών, πόλη των ανθρώπων.

Ανδρες και γυναίκες, νέοι και γέροντες. Ο βασιλιάς, ο επαίτης και ο τεχνίτης. Ποίηση. Τα ομηρικά ζητήματα). Ολα τα κεφάλαια είναι γραμμένα με τρόπο απλό, κατανοητό και χωρίς τις «επιβαρύνσεις» (σημειώσεις επί σημειώσεων και συζητήσεις εξουθενωτικές βιβλιογραφίας κ.λπ.) που συνήθως χαρακτηρίζουν τις ακαδημαϊκές γραφές. Απορία: Πολλοί μεταφραστές, όταν πρόκειται για τα ομηρικά έπη, προσφεύγουν στην -απλώς ξεπερασμένη πια;- μετάφραση των Καζαντζάκη και Κακριδή. Δεν ξέρουν ότι αυτή ειδικά η μετάφραση χρειάζεται -σήμερα τουλάχιστον- τη μετάφρασή της;



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 31/05/2002