Ιδεολογική λειτουργία της ελληνικής ηθογραφίας

Ο πυρήνας των αναζητήσεων αυτών, που δημοσιεύτηκαν πρώτη φορά τον Μάη του 1974, ανήκει στον κύκλο προβληματισμού για την εφαρμογή του ρεαλισμού στην ελληνική αφηγηματογραφία, με ιδιαίτεη ευαισθησία για τα ζητήματα ελευθερίας, όπως επιβαλλόταν στα χρόνια της δικτατορίας. Οι υποθέσεις και οι τρόποι γραφής που διαλέγουν οι έλληνες πεζογράφοι τον καιρό επιβολής του ρεαλισμού στην Ευρώπη, με έργα ρεαλιστικά, όπως του Καλλιγά και αντιρρεαλιστικά, όπως του Α.Ρ. Ραγκαβή, μαρτυρούν σαφώς τον ιδεολογικό προσανατολισμό των συγγραφέων, που άλλοι θεωρούσαν σκόπιμη την επίδειξη της τραγικής πραγματικότητας για να προκύψει ο τόπος, και άλλοι την παρασιώπησή της ή την πλαστογράφησή της. Οι ίδιες επιλογές εκδηλώθηκαν εντονότερα με τη διάδοση της ηθογραφίας, από το 1883 και ύστερα. Οι μελέτες αυτές σημείωσαν έναν νέο τρόπο θεώρησης του ρεαλισμού στην Ελλάδα, ιδίως της ηθογραφίας, και όσες σημαντικές εργασίες με το ίδιο αντικείμενο ακολούθησαν, μπήκαν σε διάλογο με αυτές για να τις προχωρήσουν ή να τις αμφισβητήσουν. Γι` αυτό επιβαλλόταν μια επάνοδος του ίδιου μελετητή στα ίδια ζητήματα με στόχο την αναθεώρηση του όλου προβλήματος μέσα από τη σημερινή προοπτική, κάτι που έκανε στο προλογικό κεφάλαιο. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)