Ημερολόγιο 1947-1949

Προλογικό σημείωμα: Γιώργος Βλαντάς
Πρόλογος, εισαγωγή: Νίκος Μαραντζίδης
Επιστημονικη επιμέλεια: Νίκος Μαραντζίδης, Γιώργος Αντωνίου


«Το χειρόγραφο ήταν καλά κρυμμένο από τον [πατέρα μου] μέσα στον διπλό πάτο μιας βαλίτσας που την εμπιστεύτηκε στον Αντώνη, λίγο πριν φύγουμε από τη [Ρουμανία] το 1967. Δεν το προόριζε για δημοσίευση, αν και το είχε χρησιμοποιήσει ως υλικό στη συγγραφή των βιβλίων του. Όταν του το έφερα από τη Ρουμανία, το κατέθεσε στη Βιβλιοθήκη του Εργατικού Κινήματος του Πανεπιστημίου της Nanterre, όπου το εντόπισε τριάντα χρόνια αργότερα ο Νίκος Μαραντζίδης. Το γεγονός ότι ο πατέρας μου δεν το κατέστρεψε ήταν ένας από τους λόγους που με έκανε να συναινέσω στην έκδοσή του. Άλλος λόγος ήταν η πεποίθηση ότι αναγκαία προϋπόθεση της δημοκρατίας είναι τα ιστορικά τεκμήρια να εκτίθενται σε δημόσιο διάλογο, και το ημερολόγιο αυτό από τον εμφύλιο αποτελεί αναμφίβολα ένα κρίσιμο ιστορικό τεκμήριο. Τέλος, έτρεφα την ελπίδα ότι το ημερολόγιο με τη δημοσίευσή του θα έφερνε στο προσκήνιο την προσωπική ιστορία του πατέρα μου, καθώς και τα υπόλοιπα γραπτά του».

Από το Προλογικό Σημείωμα του Γιώργου Βλαντά

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Δημήτρης Βλαντάς: το ημερολόγιό του από τον Εμφύλιο σχολιάζεται με επιστημονικά ανυπόληπτο τρόπο

Όταν οι κυνηγοί κεφαλών χρησιμοποιούν τον εχθρό τους

Οι επιμελητές του Ημερολογίου Βλαντά ενδιαφέρονται για τη δυσφήμηση του ΔΣΕ και παραβλέπουν το γεγονός ότι τα στελέχη της Αριστεράς είχαν τα χαρακτηριστικά που η εποχή τούς επέβαλε, λέει ο Γ. Μαργαρίτης.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΗΤΣΟΥ ΒΛΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΟ
ΠΡΟΣΧΗΜΑ. ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΤΟΥΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ
ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΣΦΗΜΗΣΗ
ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΚΕ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΕΚΕΙΝΗΣ. Η ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ
ΟΜΩΣ ΜΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ
ΑΚΑΡΠΗ, ΚΑΙ ΙΣΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΑΧΡΗΣΤΗ.

Η ιστορία των ηττημένων του εμφυλίου πολέμου άρχισε να γράφεται πολύ νωρίς, σχεδόν ταυτόχρονα με την ήττα τους, σχεδόν ταυτόχρονα με τον θάνατό τους. Καθώς τα κομμένα τους κεφάλια διαπομπεύονταν στους φανοστάτες των πλατειών, στις πόρτες δημαρχείων και σχολείων ή καρφωμένα σε παλούκια περιφέρονταν από χωριό σε χωριό προς τέρψη εκείνων που πίστευαν στην Ελλάδα των νικητών και προς γνώση και συμμόρφωση των ηττημένων, οι θύτες τους, οι δήμιοί τους, οι κυνηγοί κεφαλών φρόντιζαν να καταγράψουν την ιστορία που απέδιδαν σε αυτά τα σώματα χωρίς κεφάλια και τα κεφάλια χωρίς σώματα. Για εγκληματίες επρόκειτο, για εαμοβούλγαρους, για προδότες της πατρίδας, για φονιάδες, βιαστές, υπανθρώπους... για συμμορίτες. Τους απέδιδαν δε ατομικά και συλλογικά όλα τα εγκλήματα που είναι δυνατό να διαπράξει άνθρωπος και πολλά από εκείνα που μόνο η πλούσια φαντασία μπορούσε να στοιχειοθετήσει.

Και τι δεν τους αποδόθηκε. Από τα “κονσερβοκούτια” των Δεκεμβριανών που εφευρέθηκαν από την προπαγάνδα των νικητών πολύ καιρό μετά τα συμβάντα, από τους γεμάτους με μάτια ανθρώπινα κουβάδες που ανακαλύφθηκαν ακόμα πιο ύστερα, από τις “τάφρους του Περιστερίου” όπου δήθεν εναποτέθηκαν “10.000 πτώματα εκτελεσμένων από την ΟΠΛΑ”, για να βρεθούν στο τέλος κάπου εξακόσια, μικρό ποσοστό των οποίων μόνο μπορούσε να αποδοθεί σε εκτελέσεις, φθάσαμε στην “παράνοια” του Δημοκρατικού Στρατού που, αντί να πολεμά τον εχθρό ασχολιόταν βασικά με τον βασανισμό και την εξόντωση των δικών του μαχητών και ανθρώπων. Μεθοδικά τότε κτίστηκε μία εικόνα κατασκευασμένη από ψέμα, μέσα στο ψέμα, για το ψέμα. Το ζητούμενο ήταν ωμά πολιτικό, κοινωνικό: ο εκμηδενισμός της απέναντι κοινωνίας, εκείνης που η Αντίσταση είχε πολιτικά, κοινωνικά, ηθικά αναδείξει.
Η ενασχόληση με τα της επιχείρησης «Αναθεώρηση Α.Ε.» των Καλύβα- Μαραντζίδη και Σία είναι κουραστική και επιστημονικά άκαρπη, και ίσως ακόμα, πολιτικά άχρηστη. Ο αντικομμουνισμός στη χώρα μας το μέγιστο που κατάφερε να αποδώσει ήταν οι ιστοριογραφίες της χουντικής περιόδου- κάτι ανάμεσα σε υστερικό παραλήρημα και σε ευθυμογράφημα. Χωρίς την ασπίδα των πολυποίκιλων Ιδρυμάτων, Οργανισμών, Πανεπιστημίων, Κέντρων, Εκδοτικών κ.λπ., που με συγκινητική επιμονή στηρίζουν όλη ετούτη την ιστορία, η παρέα θα ήταν επιστημονικά ανυπόληπτη. Το τελευταίο τους πόνημα αναδεικνύει όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά της δουλειάς τους. Το περιεχόμενο του Ημερολογίου του Μήτσου Βλαντά μάς είναι από καιρό γνωστό καθώς μεγάλο τμήμα τών εκεί πληροφοριών και απόψεων έχει χρησιμοποιηθεί στα πολυσέλιδα βιβλία που ο ίδιος έγραψε. Από το ίδιο πρόσωπο έχουμε σημαντικό όγκο γραπτών καταλοίπων μέσα από τον οποίο διαγράφεται η προσωπικότητά του και, αν θέλετε, οι ιδιομορφίες του. Θα περίμενε λοιπόν κανείς, στο όνομα μιας στοιχειώδους ακαδημαϊκής εντιμότητας, να συγκριθούν από τους επιμελητές τα χαρακτηριστικά του ημερολογίου για να πληροφορηθεί ο αναγνώστης ποιο μέρος του είναι όντως «ημερολογιακό»- σύγχρονο δηλαδή με τα γεγονότα που περιγράφεικαι ποιο μέρος του είναι εκ των υστέρων «συγκροτημένο». Όπως το φαντάζεται ακόμα και ένας μη ειδικός, όταν το ημερολόγιο αυτό αποτελεί μέρος ενός προσεκτικά κατασκευασμένου αρχείου- με στόχο την υστεροφημία προφανώς- οι επιμελητές οφείλουν να εξετάσουν τέτοιου είδους ερωτήματα. Ιδιαίτερα όταν μορφολογικά, η αλληλοδιαδοχή ημερολογιακού τύπου καταγραφών και πολυσέλιδων πολιτικών και στρατιωτικών αναλύσεων αφήνει ανοικτές πολλές υποθέσεις σε αυτόν τον τομέα - για μετέπειτα (πότε ακριβώς;) προσθήκες και «διορθώσεις» μιλάμε. Προφανώς κάτι τέτοια δεν ενδιαφέρουν τους επιμελητές της παρούσας έκδοσης. Το ημερολόγιο είναι απλό πρόσχημα: η χρήση του- για τους δικούς τους στόχους- τους ενδιαφέρει.

Δυσφήμηση

Οι στόχοι αυτοί έχουν να κάνουν με την με κάθε τρόπο δυσφήμηση του Δημοκρατικού Στρατού και του ΚΚΕ της εποχής εκείνης. Το αυτονόητο δεν τους αρκεί: Τα στελέχη και τα μέλη του ΚΚΕ και της Αριστεράς, οι αγώνες τους, οι πράξεις τους είχαν τα χαρακτηριστικά που η εποχή τους επέβαλε, εποχή πολέμου, στερήσεων, μίσους και ταυτόχρονα πίστης και ελπίδας. Ήταν πραγματικοί άνθρωποι και ως εκ τούτου δεν ήσαν μεγαλοφυΐες, δεν στερούνταν παθών και ελαττωμάτων, δεν ήσαν οι τέλειοι τύποι που συναντά κανείς στα συναξάρια των χριστιανών αγίων. Επιπλέον μαθήτευσαν σε πολέμους, έμαθαν την πολιτική μέσα από τη σύγκρουση, τα βασανιστήρια, το αίμα. Οι ιστορικές στιγμές, η συγκυρία τούς οδήγησε στο να διαχειριστούν μεγάλα λαϊκά κινήματα. Το τελευταίο το έκαναν με ασυνήθιστο για τη νεοελληνική ιστορία συνεπή και αποτελεσματικό τρόπο. Οργάνωσαν από το τίποτα στρατούς, ελευθέρωσαν περιοχές και τις διοίκησαν με πολύ πιο δίκαιο- κοινωνικά και πολιτικά τρόπο- απ΄ ό,τι οι αντίπαλοί τους διοίκησαν τη δική τους επικράτεια. Πολέμησαν- συχνά νικηφόρα- με τους καλύτερους στρατούς του τότε κόσμου, τους στρατούς του Άξονα, τους στρατούς της βρετανικής αποικιακής αυτοκρατορίας, με το αμερικανικό χρήμα που τότε όριζε τον κόσμο. Πολέμησαν με αξιοπρέπεια όταν τίποτε άλλο δεν τους έμενε να κάνουν. Δεν υπήρξαν ποτέ κυνηγοί κεφαλών: οι εχθροί τους επιδόθηκαν σε αυτήν όπως και σε πολλές άλλες αθλιότητες.

«Κατά το συμφέρον σου προσάρμοζε και μη ερεύνα»

Για να έρθει ο κόσμος ανάποδα, όλα τα μέσα είναι θεμιτά για τους «επαγγελματίες» της ομάδας «Αναθεώρηση Α.Ε.». Η παραποίηση των βασικών στοιχείων αρχικά. Για τους αριθμούς επιστρατεύεται ο Στάθης Καλύβας. Σύμφωνα με αυτόν (Εισαγωγή, σ. 24, υποσημείωση 2), «κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι νεκροί από τα αντίποινα και τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των κατοχικών δυνάμεων- με συμμετοχή σε αρκετές περιπτώσεις Ελλήνων συνεργατών- έφθασαν τους 40.000 περίπου. Οι νεκροί από τη δράση του ΕΛΑΣ και των άλλων αριστερών οργανώσεων ήταν περίπου 15.000. Περίπου 2.000 ένοπλοι συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων και 4.000 αντάρτες σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων και μετά από αυτές. Την περίοδο 1945-46 σκοτώθηκαν περίπου 3.000 πολίτες, κυρίως από τη δράση των δεξιών παραστρατιωτικών οργανώσεων. Στην τελευταία φάση του εμφυλίου πολέμου σκοτώθηκαν 15.000 στρατιώτες του Εθνικού Στρατού, 20.000 αντάρτες του ΔΣΕ, 4.000 πολίτες κυρίως λόγω της δράσης των ανταρτών, ενώ το κράτος εκτέλεσε περίπου 5.000
άτομα, κυρίως αντάρτες. Το σύνολο είναι 108.000 νεκροί σε πληθυσμό 7.330.000» (Κalyvas, Τhe Logic of Violence in Civil War, Cambridge, CUΡ, 2006, p. 249).
Εκπληκτικός αχταρμάς. Προφανώς οι 50.000 ώς 55.000 Έλληνες εβραϊκού θρησκεύματος που θανατώθηκαν από τους ναζί δεν έχουν θέση σε αυτόν τον απολογισμό γιατί δεν είναι θύματα «εμφυλίων» ή μάλλον γιατί, για λόγους «πολιτικής ορθότητας», πρέπει τα θύματα που προκάλεσε ο ΕΛΑΣ να είναι συγκρίσιμα με όσα προκάλεσαν οι κατακτητές. Σε 15.000 υπολογίζονται τα τελευταία με τις γνωστές προφανώς τεχνικές καταμέτρησης που ο Στάθης Καλύβας έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν. Πού το βρήκε αλήθεια αυτό το μέγεθος- σε ποιο χωριό ή κωμόπολη σκότωσε ο ΕΛΑΣ όλους τους άρρενες κατοίκους του, όπως έκαναν οι κατακτητές σε σαράντα τουλάχιστον περιπτώσεις ώστε να πιάσουν το δικό τους ρεκόρ; Οι κατακτητές δεν είχαν απώλειες στην κατεχόμενη Ελλάδα; Φανταστικές είναι οι συγκρούσεις που περιγράφουν στα αρχεία τους; «Κατά το συμφέρον σου προσάρμοζε και μη ερεύνα» θα μπορούσε να είναι ο ορισμός αυτής της τεχνικής.

Θεωρεί τους κομμουνιστές υπανθρώπους

Το 30% των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού ήταν Σλαβομακεδόνες, υποστηρίζει ο Ν. Μαραντζίδης αλλά το αμφισβητεί ο ιστορικός Γ. Μαργαρίτης. Στη φωτογραφία, ασυρματιστές του ΔΣΕ
Υπάρχει και ο δογματισμός, η προκατασκευασμένη άποψη, κοινώς το «κόλλημα»! «Η καταφυγή στην ένοπλη δράση και η συγκρότηση ενός λαϊκού και επαναστατικού στρατού, όπως ο ΕΛΑΣ και κυρίως ο ΔΣΕ», γράφει ο Μαραντζίδης, στη σελίδα 26, «υπακούουν, φυσικά, σε στρατηγικούς στόχους, που δεν είναι άλλοι από την ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων και την οικοδόμηση ενός νέου κράτους και μιας νέας κοινωνίας. Αυτό, εξάλλου, είναι απόλυτα λογικό, γιατί καμία ένοπλη δράση δεν ξεπερνά τα στενά όρια της τοπικής εξέγερσης για να μετατραπεί σε μακροχρόνιο και αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, αν το διακύβευμα δεν είναι ένα νέο καθεστώς...».
Τι κι αν ποτέ και πουθενά δεν διακήρυξε το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ ή το ΚΚΕ στην διάρκεια της Κατοχής ότι δεν στοχεύει σε επανάσταση - ότι ο αγώνας ενάντια στον ναζισμό και στον ξένο κατακτητή είναι ο σκοπός του. Τι κι αν άφησε τα μεταπολεμικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα για λύση μετά τον πόλεμο με μόνο όρο τις δημοκρατικές διαδικασίες. Τι κι αν κανένα κόμμα κομμουνιστικό δεν έκανε επανάσταση στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τι κι αν οι πράξεις- η Καζέρτα- η αυτοπειθάρχηση στην απελευθέρωση κλπ. κλπ.- το διαψεύδουν. Τι κι αν στην απελευθέρωση, όταν ο ΕΛΑΣ ήταν μόνος του, ουδέν πραξικόπημα έκανε. Τι κι αν ο ίδιος ο Μαραντζίδης παρακάτω (σ. 26-27) αναφέρει ότι ακόμα και στον όρκο των μαχητών του όπως και στις “καταστατικές διατάξεις” του ΔΣΕ και της ΠΔΚ υπάρχουν μόνο “παραδοσιακές αξίες” (εννοεί πατρίδα, δημοκρατία, πρόοδος...). Δεν τον ενοχλεί η αντίφαση. Προφανέστατα γι΄ αυτόν οι κομμουνιστές ψεύδονται- εξαπατούν- κρύβουν τις πονηρές τους σκέψεις, συνωμοτούν... Συμπεριφέρονται ως υπάνθρωποι, όπως δηλαδή ο ίδιος τούς θεωρεί. Αντιεπιστημονικά και αντιδεοντολογικά δογματικός και φανατικός ο Μαραντζίδης επίμονα αγνοεί όλα συλλήβδην τα δεδομένα της ιστορικής συγκυρίας και αποφαίνεται ετσιθελικά- οι κομμουνιστές νυν και αεί, δεν είναι παρά συνωμότες πραξικοπηματίες... Η ανοησία της εμπάθειας...

Η ΕΠΑΡΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΡΟΣΕΞΙΑ

Ο υπαγορευόμενος από τον φανατισμό παραλογισμός οδηγεί σε αξιοσημείωτα πορίσματα.
Επιθυμώντας να υποβαθμίσει τον Δημοκρατικό Στρατό ο Μαραντζίδης χρησιμοποιεί (σ. 43) το επιχείρημα ότι το 30% των μαχητών του ΔΣΕ και προς το τέλος η πλειονότητα των μαχητών του ήσαν Σλαβομακεδόνες. Με δεδομένη τη δική του διαπίστωση ότι στον ΔΣΕ στρατεύθηκαν 100.000 περίπου άτομα, το 30% μας δίνει ένας αριθμό 30.000 Σλαβομακεδόνων που πέρασαν από τις τάξεις του, αριθμός που αντιστοιχεί- σε συνθήκες μαζικής επιστράτευσης- σε πληθυσμό 300.000 τουλάχιστον ατόμων. Οι 14.000 που αναφέρει ο Κολιόπουλος για το τέλος του πολέμου- όταν οι σχέσεις του ΔΣΕ με τη Γιουγκοσλαβία ήσαν ανοικτά εχθρικές- και στους οποίους μάλλον αναφέρεται ο Μαραντζίδης αντιστοιχούν σε Σλαβομακεδόνικο πληθυσμό 140.000 ατόμων. Τελικά πόσοι ήταν οι Σλαβομακεδόνες της Δυτικής Μακεδονίας; Μήπως έχουν πληροφορηθεί τίποτα καινούργιο στον τομέα αυτό, κάποιο εθνικό μυστικό περί συντριπτικής υπεροχής του σλαβομακεδονικού στοιχείου στους παραμεθόριους αυτούς νομούς που επιμελώς απέκρυπτε έως τώρα η εθνική μας ιστοριογραφία. Ή μήπως η εμπάθεια τούς οδηγεί στο να γράφουν ό, τι τους κατέβει.
Η απλόχερη υποστήριξη που απολαμβάνει η ομάδα αυτή αποδεικνύεται στη διάρκεια κακός σύμβουλος, καθώς οδηγεί στην έπαρση και από εκεί στην απροσεξία. Ανοικτά πλέον διακηρύσσουν την ακροδεξιά σκοπιά μέσα από την οποία αντιλαμβάνονται τα πράγματα. Στα πονήματά τους, ειρωνεύονται ανοικτά το πολιτικό και επιστημονικό κριτήριο του καιρού μας.
Έχουμε αλήθεια τόσο πολύ αγγίξει τον πάτο;
Αν όχι, πώς να εξηγήσει κανείς ότι ετούτοι εδώ που διακηρύσσουν τη βούλησή τους να αντιληφθούν τα συμβάντα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τη σκοπιά των ναζί και της χρυσής νεολαίας του Χίτλερ, ανακοίνωσαν με εντυπωσιακό θράσος την πρόθεσή τους να οργανώσουν διεθνές συνέδριο στη Θεσσαλονίκη το 2008 με αντικείμενο το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα. Μα είναι δυνατό να είναι κανείς και με τους ναζί και με τους Εβραίους!!!

Ε, λοιπόν, ναι! Φαίνεται πως είναι!

Γιώργος Μαργαρίτης, Τα Νέα, 16/6/2007