Πρόσφυγες, οικονομία και νομοθεσία κατά την Μικρασιατική εκστρατεία

Το βιβλίο αποκαλύπτει ένα άγνωστο δράμα που βίωσαν ελληνικοί πληθυσμοί που κατοικούσαν από ετών ή είχαν διαφύγει στην Νότιο Ρωσσία, ως πρόσφυγες κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Παράλληλα, περιγράφει την εμπειρία του ελληνικού Κράτους από τις προσφυγικές κρίσεις που ανέκυψαν κατά την τετραετία 1919–1922 (Ουκρανία - Κριμαία, Νικομήδεια, Κιλικία, Σώκια). Ο κρατικός μηχανισμός κλήθηκε να εξυπηρετήσει με ευρύτατα προγράμματα περιθάλψεως αυτές τις ανθρωπιστικές κρίσεις που ανέκυψαν.
Ταυτόχρονα, περιγράφονται οι προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι ελληνικές κυβερνήσεις στο διάστημα αυτό, στο οικονομικό πεδίο, δεδομένης της διεξαγωγής μεγάλης κλίμακας στρατιωτικών επιχειρήσεων σε Ανατολική Θράκη και Δυτική Μικρά Ασία. Οι οικονομικοί περιορισμοί διαμόρφωσαν εν πολλοίς τις εκάστοτε κυβερνητικές προτεραιότητες και πολιτικές, επηρεάζοντας και την τύχη των ομογενών πληθυσμών.
Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία επιχειρείται η συγκεντρωτική παράθεση των οικονομικών περιορισμών και οι διαδοχικές καταφυγές της Ελλάδας σε εξωτερικό και εσωτερικό δανεισμό, από το 1917 έως και το 1922.
Ιδιαίτερο επεισόδιο στην εξιστόρηση των προσφυγικών κρίσεων, απετέλεσε η κάτα το α΄ εξάμηνο του 1922 αιφνιδιαστική άφιξη ομογενών από την Νότιο Ρωσσία που απασχόλησε τόσο την κοινή γνώμη όσο και την κυβέρνηση. Η παρατιθέμενη ημερολογιακή καταγραφή των γεγονότων, καταλήγει στην δημοσίευση του Νόμου 2870 τον Ιούλιο του 1922. Στο βιβλίο, εξηγείται σε γενικότερο πλαίσιο η πολιτική σκοπιμότητα που υποκρύπτεται από συγγραφείς και δημοσιογράφους του περασμένου αιώνα, οι οποίοι προβάλλοντας τον συγκεκριμένο νόμο, προσέδωσαν υπερβολική πολιτική χροιά κατά το δοκούν, δεδομένου και του νοσηρού κλίματος του εθνικού Διχασμού που είχε διαχυθεί σε όλη την ελληνική κοινωνία από το 1915.
Η αναδρομή στην έρευνα των ιστορικών τεκμηρίων από πληθώρα επισήμων αρχειακών συλλογών είναι εκτεταμένη και συνεπώς δίδεται στον αναγνώστη η δυνατότητα να αντιληφθεί το ευρύ πολιτικό, στρατιωτικό, οικονομικό και κοινωνικό πεδίο στο οποίο εντάσσονταν τα γεγονότα της εποχής. Για πρώτη φορά τίθενται υπ’ όψιν του ελληνικού αναγνωστικού κοινού πολύτιμα στοιχεία, που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση των ιστορικών εξελίξεων της εποχής στην Ελλάδα και τον απόδημο Ελληνισμό.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Βιβλιοπαραγωγή & Μικρασιατική Εκστρατεία στον 20ό αιώνα
Ο Νόμος 2870 στην βιβλιογραφία
Ιστορικό Πλαίσιο
Κεφάλαιο 1 - Οικονομία του πολέμου (1917–1922
Κεφάλαιο 2 - Προϊστορία – Εξέλιξη Προσφυγικού (1919–1922)
Μεταπολεμική Παλιννόστηση
Εκστρατεία στην Μεσημβρινή Ρωσσία (1919)
Πρώτες ελεύσεις Καυκασίων (1919–1921)
Προσφυγικές κρίσεις στην Μικρά Ασία (1920–1921)
Ρώσσοι πρόσφυγες
Νικομήδεια
Κιλικία
Κεφάλαιο 3 - Κρίση Μαΐου–Ιουλίου 1922
Προανάκρουσμα
Σώκια
Αιφνιδιασμός από τον Καύκασο
Συμπεράσματα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
1. Πρακτικά Συνεδριάσεων Βουλής (Μάιος–Ιούλιος 1922)
2. Συμπληρωματικό υλικό ημερησίου Τύπου από συνεδρίαση της Συνέλευσης 22 Ιουνίου 1922
3. Εισηγητική Έκθεση Νόμου 2638/1921 περί συμπληρώσεως και τροποποιήσεως των περί αποκαταστάσεως εποίκων και Εποικιστικής Υπηρεσίας νόμων
4. Εισηγητική Έκθεση Νόμου 2738/1922 περί εποικισμού εν Θράκη και αποκαταστάσεως των κατοίκων αυτής
5. Εισηγητική Έκθεση Νόμου 2851/1922 περί ιδρύσεως Εθνικών Ορφανοτροφείων και Οικοτροφείων απόρων μαθητών
6. Εισηγητική Έκθεση Νόμου 2870/1922 περί της παρανόμου μεταφοράς προσώπων εις Ελληνικούς λιμένας εκ της αλλοδαπής
7. Δημοσίευση Νόμου 2870/1922 στην Εφημερίδα Κυβερνήσεως
8. Πανελλήνια έκκληση εράνου υπέρ προσφύγων
9. Περιπτωσιολογική Μελέτη
10. Αιτήσεις πολιτών μετακίνησης εκτός ελληνικής ζώνης Μικράς Ασίας (1921)
11. Εγκύκλιος Διαταγή Στρατιάς Μικράς Ασίας (22 Απριλίου 1921)
12. Κατηγορητήριο Δίκης των Έξι
13. Εγκλητήριο Δίκης των Έξι
14. Περιπτωσιολογική Μελέτη
15. Αντιπολιτευόμενος ημερήσιος Τύπος για προσφυγικό ζήτημα (Μάιος 1922)
16. Ημερήσιος Τύπος & πολιτική διαμάχη/εκμετάλλευση
17. Αντιπολιτευόμενος ημερήσιος Τύπος για προσφυγικό ζήτημα (Ιούλιος 1922)
18. Αντιπολιτευόμενος ημερήσιος Τύπος για προσφυγικό ζήτημα (Ιούλιος 1922)

ΠΗΓΕΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
Α΄ Ευρετήριο Προσώπων
Β΄ Ευρετήριο Γεωγραφικών Όρων
Γ΄ Ευρετήριο Πλοίων