Ίων - Μενέξενος

Ο Ίων αποτελεί έναν από τους πιο σύντομους και παράλληλα πυκνούς σε νόημα πλατωνικούς διαλόγους, στον οποίο πρυτανεύει το ευτράπελο στοιχείο. Ανήκει στους πρώιμους ή σωκρατικούς διαλόγους και κυρίως στην κατηγορία των απορητικών ή ελεγκτικών διαλόγων, στους οποίους ο συγγραφέας πραγματεύεται ορισμένα ιδιαίτερα προβλήματα ηθικού χαρακτήρα. Το βασικό του θέμα ωστόσο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, εφόσον πραγματεύεται την τέχνη του ραψωδού και παράλληλα εξετάζει τη συμβολή της θεϊκής έμπνευσης στην ποίηση αλλά και στην τέχνη του ραψωδού. Μέσα από το περιεχόμενο του διαλόγου διαγράφεται ένα βασικό πλάνο με τις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής του σχετικά με την ποίηση. Επίσης αποτελεί λόγω της συντομίας του μια μικρογραφία σχετικών αντιλήψεων που παρουσιάζονται λεπτομερέστερα στην Πολιτεία και τους Νόμους.

Ο πλατωνικός Μενέξενος αποτελεί ένα παράξενο δημιούργημα, καθώς σε μια συνάντηση του Σωκράτη με τον ομώνυμο μαθητή του, του απαγγέλλει έναν υποδειγματικό επιτάφιο λόγο, ο οποίος προοριζόταν για τις τελετές που πραγματοποιούσε η πόλη για τους πεσόντες στον Κορινθιακό πόλεμο το 395-387 π.Χ. Το περιεχόμενο του έργου συνοπτικά είναι το ακόλουθο. Ο Σωκράτης συναντά τον Μενέξενο, ο οποίος έρχεται από το Βουλευτήριο και ανακοινώνει στον δάσκαλό του ότι η Βουλή ετοιμάζεται να υποδείξει τον ρήτορα, που θα αναλάβει την εκφώνηση του επιταφίου λόγου για τους νεκρούς στρατιώτες. Ο Σωκράτης εκδηλώνει τον θαυμασμό του για όλα αυτά τα είδη του λόγου, η γοητεία των οποίων συνεπαίρνει όλους τους ακροατές. Υποστηρίζει ότι στις συγκεκριμένες περιπτώσεις το έργο του ρήτορα δεν παρουσιάζει καμιά ιδιαίτερη δυσκολία, εφόσον αυτοί από καιρό έχουν επεξεργαστεί ανάλογους ρητορικούς επιτάφιους λόγους. Ακόμη και ο ίδιος ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι θα ήταν σε θέση να εκπληρώσει αυτήν την υποχρέωση, γιατί έχει ως δασκάλα της ρητορικής την Ασπασία και την προηγούμενη μέρα απόλαυσε έναν επιτάφιο λόγο, τον οποίο συνέθεσε η ίδια. Μετά από έντονη παράκληση του Μενέξενου να τον ακούσει, ο Σωκράτης τον απαγγέλλει από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο Μενέξενος μένει έκπληκτος και επιβεβαιώνει τη γνώση του. Ο Σωκράτης στο τέλος του υπόσχεται, με την προϋπόθεση να τηρήσει μυστικότητα, να του αποκαλύψει στο μέλλον και άλλους ρητορικούς πολιτικούς λόγους, που δημιούργησε η Ασπασία