Η αναφορά μου

Ο επί πέντε τετραετίες δήμαρχος Νάουσας, τέως περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας και ιδρυτικό στέλεχος της Ε.ΑΡ. και του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, μιλάει για την τοπική αυτοδιοίκηση, την Αριστερά, και φυσικά για τη Νάουσα, τα οράματα και τα έργα του. Περιγράφει τη γνωριμία του με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Λεωνίδα Κύρκο, κ.ά. και ανιστορεί τα χρόνια της κατοχής, του εμφυλίου, της χούντας και της μεταπολίτευσης. Μία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα αφήγηση που φωτίζει πολλές πτυχές της σύγχρονης ιστορίας της Νάουσας αλλά και της Ελλάδας γενικότερα.

Πρόλογος:

Πήρα την απόφαση να γράψω αυτό το βιβλίο γιατί πίστευα πως το όφειλα στην Νάουσα. Μία πόλη που αγάπησα και με αγάπησε. Που την υπηρέτησα για 40 περίπου χρόνια με όλη την δύναμη της ψυχής, του μυαλού και του κορμιού μου. Δήμαρχος εκλεγμένος επί πέντε 4ετίες, και πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου και δημαρχών άλλα 4 χρόνια. Μια ολόκληρη ζωή προσφοράς και αγώνων· μια ζωή κατά την διάρκεια τής οποίας περίσσεψαν οι χαρές, όμως δεν έλειψαν οι στενοχώριες, οι αγωνίες, οι στερήσεις· μια ζωή δημιουργική, με πολλές επιτυχίες, αλλά και απογοητεύσεις· μια ζωή με συγκινήσεις. Μια ζωή, κατά την διάρκεια τής οποίας έκανα φίλους, πολλούς φίλους. Αλλά και ελάχιστους εχθρούς. Δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Όταν ασκείς διοίκηση πρέπει να παίρνεις αποφάσεις. Αυτό μερικές φορές προκαλεί έχθρες.

Δεν γνωρίζω πώς χαράχθηκε στην συλλογική μνήμη των Ναουσαίων το πρόσωπό μου. Εκείνο όμως που αναμφισβήτητα γνωρίζω είναι, ότι πάντα προσπάθησα για το καλλίτερο. Για το συνολικό καλό τής πόλης. Όταν αγωνιζόμουν για την Νάουσα δεν με ενδιέφεραν ούτε φιλίες, ούτε συμφέροντα, ούτε το λεγόμενο «πολιτικό κόστος». Με τον τρόπο αυτόν ίσως δυσαρέστησα φίλους και, μερικές φορές, φίλους καλούς. Όμως δεν μπορούσα να πράξω αλλιώς. Μερικές φορές ήμουν απότομος, ποτέ όμως εριστικός. Ποτέ εκδικητικός.

Πίστη μου είναι ότι «έβαλα» την Νάουσα στον 21ο αιώνα. Με έργα πρωτοποριακά για την εποχή τους. Σε όλους τούς τομείς τής ζωής τής πόλης. Στα έργα τής καθημερινότητας, στον πολιτισμό, στις επιχειρήσεις. Ήμουν «κέρβερος» πολλές φορές. Μου είχαν απονείμει το προσωνύμιο «βεληγκέγκας» γιατί ήμουν έξω, κοντά στα προβλήματα και πάντα αυστηρός, ποτέ όμως σκληρός. Όμως όλα αυτά θα τα κρίνει η ιστορία τής Νάουσας. Σίγουρα έκανα και λάθη. Δεν ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά. Όμως ήταν λάθη αθέλητα. Αποτέλεσμα λαθεμένων εκτιμήσεων, λαθεμένων εισηγήσεων ή απλώς λάθη ανθρώπινα. Όμως δεν ήταν καίρια και προ παντός δεν ήταν αποτέλεσμα οπισθοβουλίας ή εξυπηρέτησης άνομων συμφερόντων.

Διαχειρίστηκα τα του Δήμου με απόλυτη εντιμότητα. Δεν έκανα ποτέ το χατίρι κανενός και δεν έδωσα την δυνατότητα σε κανέναν να σκεφθεί ότι ο Δήμος και η περιουσία του είναι τόπος και τρόπος άνομου πλουτισμού. Ήμουν «τσιγκούνης» όταν διαχειριζόμουν τα χρήματα του Δήμου και των επιχειρήσεών του. Αυτός ίσως είναι ο μοναδικός τομέας τής δράσης μου που κανένας δεν αμφισβήτησε ποτέ. Κι’ αυτό μου δίνει ιδιαίτερη χαρά.

Όμως είτε έτσι είτε αλλιώς, είμαι η «ζωντανή ιστορία» τής Νάουσας. Γι’ αυτό είχα υποχρέωση να καταγράψω τις μνήμες μου. Γι’ αυτούς που θάρθουν. Για όσους θελήσουν να ασχοληθούν με την ιστορία τής Νάουσας. Γι’ αυτό γράφεται αυτό το βιβλίο.

Πιο πάνω χρησιμοποιώ την φράση «να καταγράψω τις μνήμες μου» και κυριολεκτώ. Στις σελίδες που ακολουθούν καταγράφονται αυτά που η μνήμη διέσωσε και όπως ακριβώς τα διέσωσε. Χωρίς βοηθήματα και χωρίς παραπομπές σε εφημερίδες τής εποχής. Με τον τρόπο αυτόν επιδιώκω δύο πράγματα: από την μια μεριά να διασώσω τα γεγονότα και από την άλλη να μην είναι αυτό μια απλή καταγραφή γεγονότων και περιστατικών. Θέλησα να μεταφέρω την ψυχή μου στις καταγραφές. Να μεταφέρω στον αναγνώστη, μέσα από τα ενθυμήματά μου, το κλίμα εκείνων των εποχών, τις αγωνίες μου, τις προσδοκίες όλων μας. Γιατί πρέπει να τονίσω ότι εκείνες οι εποχές δεν ήταν εύκολες. Ήταν τότε που η Ελλάς, και φυσικά η Νάουσα, προσπαθούσε να φύγει από την μιζέρια, την φτώχεια. Να χαράξει νέους δρόμους και να μπει στους δρόμους τής ανάπτυξης. Ήταν οι εποχές που η Νάουσα και όλη η Ελλάδα προσπαθούσε να ξεφύγει από τα φαντάσματα του παρελθόντος, από τα φαντάσματα του εμφυλίου πολέμου, από το άγος τής χούντας. Ήταν οι εποχές που η εθνική συμφιλίωση έπρεπε να ριζωθεί. Γι’ αυτό τα ενθυμήματά μου δεν θέλησα να είναι απλή καταγραφή γεγονότων. Εξ άλλου αυτά υπάρχουν στις εφημερίδες τής εποχής. Θέλησα να δώσω τα γεγονότα με συναίσθημα, όπως τα έζησα· όπως τα θυμάμαι, τώρα που σιγά σιγά αποχωρώ από την ενεργό δράση.

Πέρα όμως από αυτά, στις σελίδες που ακολουθούν σχολιάζω τα παγκόσμια γεγονότα και ιδίως αυτά που είχαν άμεση επίπτωση στα ελληνικά θέματα, όπως επίσης και τα ελληνικά γεγονότα που επηρεάζουν την Νάουσα. Γνώμη μου είναι ότι ο κόσμος μας είναι ένα μικρό χωριό και ό,τι συμβαίνει και στο μακρινότερο μέρος, έχει επίπτωση σε κάθε γωνιά τής γης. Ιδίως δε τις τελευταίες δεκαετίες τής παγκοσμιοποίησης.

Απ’ όλα αυτά βγαίνει το συμπέρασμα ότι το βιβλίο αυτό δεν είναι «ιστορία» με την στενή έννοια. Γιατί δεν είμαι ιστορικός, αλλά και γιατί ιστορία δεν μπορεί να γράψει αυτός που συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα. Ακόμη δε περισσότερο αν ήταν πρωταγωνιστής τους. Είναι όμως «πρώτη ύλη» για όποιον θελήσει να γράψει την ιστορία τής Νάουσας αυτής τής περιόδου. Γι’ αυτό ας μου συγχωρεθούν μερικές ανακρίβειες, πάντα αθέλητες. Ή μερικά λάθη στις ακριβείς ημερομηνίες. Ίσως και σε ονόματα.

Το βιβλίο χωρίζεται σε 7 ενότητες – κεφάλαια. Το πρώτο έχει τον τίτλο «Σαν όνειρο». Αναφέρεται στα χρόνια τής κατοχής και του εμφυλίου. Σε μια εποχή που ήμουν παιδάκι και γι’ αυτό δεν είμαι σίγουρος αν είναι αναμνήσεις ή όνειρο. Είναι το μόνο μέρος που είναι γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο. Το δεύτερο έχει τον τίτλο «Πριν από την χούντα». Ξεκινά το 1964, χρονιά πρώτης ανάμειξής μου με τα κοινά. Το τρίτο έχει τον τίτλο «Τα πέτρινα χρόνια» και περιέχει τις προσωπικές μου εμπειρίες από την χούντα, αλλά καταγράφει και τα πάθη τής πατρίδας μας εκείνη την αποφράδα περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Το τέταρτο έχει τον τίτλο «Δήμαρχος» και αναφέρεται στην Νάουσα τής περιόδου 1975 – 2002. Το πέμπτο έχει τον τίτλο «Στην κεντρική πολιτική σκηνή» και αναφέρεται σε γεγονότα που συντάραξαν την Ελλάδα και που εμπέδωσαν την δημοκρατία και την εθνική συμφιλίωση, με το οριστικό θάψιμο των φαντασμάτων τού εμφυλίου πολέμου. Το έκτο έχει τον τίτλο «Επιλογή άρθρων – ομιλιών – εισηγήσεων». Περιέχει κάποιες παρεμβάσεις μου σε γεγονότα που εξακολουθούν να ταλανίζουν την χώρα μας. Τέλος, το έβδομο έχει τον τίτλο «Πρόσωπα – ξεχωριστές γνωριμίες». Σε αυτό σκιαγραφούνται επτά πρόσωπα, που τα θεωρώ ξεχωριστά.

Τελειώνοντας τον πρόλογό μου θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στην γυναίκα μου, την Αθανασούλα. Γιατί χωρίς αυτήν, χωρίς την συμπαράσταση και την αγάπη της, αλλά και πολλές φορές την ανοχή της, δεν θα μπορούσα να γράψω αυτό το βιβλίο. Γιατί απλούστατα δεν θα είχα καταφέρει να έχω αυτήν την δημιουργική διαδρομή στην ζωή μου.

Όμως θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν ευχαριστούσα και τους δεκάδες συνεργάτες μου σε όλη αυτή την μακρά περίοδο. Είχα την τύχη να συνεργασθώ με αξιόλογους ανθρώπους. Με τους περισσότερους ήμουν και είμαι φίλος. Με μερικούς οι δρόμοι μας χώρισαν. Ελάχιστοι με «πρόδωσαν». Όμως όλοι, καθένας στο μέτρο τών δυνατοτήτων του, συνέβαλαν στη αναμόρφωση και την πρόοδο της Νάουσας. Δεν θέλω να τους αναφέρω ονοματικά, από τον φόβο μήπως μου ξεφύγει κάποιος και τον πικράνω. Εξ άλλου στις σελίδες που ακολουθούν όλοι μνημονεύονται.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΛΑΧΟΣ