Πολεμικόν ημερολόγιον 1940-1941

Το οδοιπορικό στα βουνά της Αλβανίας και στην Ελλάδα στη διάρκεια της ελληνοϊταλικής σύρραξης και η ματιά ενός απλού στρατιώτη συνθέτουν αυτό το πολεμικό ημερολόγιο. Εικόνες που τονίζουν τις διαχρονικές ομοιότητες των πολέμων και των ανθρώπων μέσα σ' αυτούς.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το ημερολόγιο του Μιχάλη Βλοντάκη (1915-1980), από τα Χανιά της Κρήτης, αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη για εκείνον που θέλει να γνωρίσει από πρώτο χέρι κάποιες στιγμές από την καθημερινότητα του απλού Ελληνα φαντάρου, στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού και ελληνο-γερμανικού πολέμου της περιόδου 1940-1941.

Οι σελίδες του ημερολογίου καλύπτουν χρονικά από τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 1940 ώς τις 11 Δεκεμβρίου 1941. Το περιεχόμενό τους αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πηγή γνώσης για τη δραματική εκείνη περίοδο. Εντυπωσιακές εικόνες μιας κρίσιμης εποχής, που οι νεότεροι δεν ζήσαμε, αναδύονται μέσα από τις αράδες του ημερολογίου και καθηλώνουν τον αναγνώστη. Είναι κάποιες στιγμές ζωής τόσο διαφορετικές από τη σημερινή πραγματικότητα.

«Ηταν γραφτό μας», γράφει ο Βλοντάκης, «η γενιά μας να ζήσει τη φρίκη και την αγωνία του Πολέμου» (σελ. 21).

Από τα Χανιά ο συγγραφέας μεταφέρεται μ' ένα πολεμικό πλοίο, μαζί με άλλους επιστρατευμένους συμπατριώτες του, στην κυρίως Ελλάδα και με τον ελληνικό στρατό δεν θ' αργήσει να βρεθεί στην Αλβανία, σ' ένα χωριό που δεσπόζει στον κάμπο της Κορυτσάς.

«Μετά το συσσίτιο σκορπίσαμε στα γύρω του χωριού υψώματα. Είναι τα υψώματα της μεγάλης μάχης που δόθηκε πριν λίγες μέρες και που έκρινε την τύχη της Κορυτσάς. Ενα σωρό πολεμοφόδια, χειροβομβίδες, σπασμένα όπλα και κάμποσοι σκοτωμένοι Ιταλοί, άταφοι ακόμη και μισοσκεπασμένοι από το χιόνι...

Πολλοί φαντάροι μαζεύουν τις ιταλικές χειροβομβίδες και τις μεταβάλλουν σε ταμπακέρες» (σελ. 49).

Αλλά πλάι στους ανθρώπους βασανίζονται και τα ζώα στη δίνη του πολέμου, κάτι που δεν διαφεύγει από την προσοχή του συγγραφέα: «Ξύπνησα με το ξημέρωμα. Εξω το χιόνι ήταν μέτρο σωστό... Θυμήθηκα ένα άλογο που προχθές μες στο χιόνι έσπασε το πόδι του. Μάταια προσπαθούσε να ξανασηκωθεί. Στα μάτια του καθρεπτιζόταν όλη η προσπάθειά του να ζήσει, όλη η φλόγα της ζωής. Θα μου μείνει για πάντα αξέχαστη η ματιά του» (σελ. 52).

Αν και ο Βλοντάκης διαπνέεται από έντονα εθνικά αισθήματα και πιστεύει ότι οι μέρες πολέμου του 1940-41 απέδειξαν τη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής φυλής, παρ' όλ' αυτά δεν παραλείπει να επισημάνει και αρνητικές πλευρές, που αναφάνηκαν κυρίως μετά τη γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941.

Την Τρίτη 15.4.1941 ο Βλοντάκης σημειώνει: «Συνεχίζουμε την υποχώρησή μας προς νότον, κανονικά χωρίς, είν' η αλήθεια, να λείπει κάποιο αίσθημα πανικού, που εμάς τους Ελληνες καταλαμβάνει τόσο εύκολα» (σελ. 80).

Την Τρίτη 29.4.1941 ο Βλοντάκης γράφει στο ημερολόγιό του: «Γερμανοί μάς ρίχνουν από αυτοκίνητα σύκα και σταφίδες. Πολλοί φαντάροι τρέχουν και συμπλέκονται μεταξύ τους για να τα πάρουν, ενώ οι Γερμανοί τραβούν φωτογραφίες. Η συμπλοκή καταλήγει στο φόνο ενός στρατιώτη και τον τραυματισμό ενός άλλου» (σελ. 85).

Ενώ οι μεγάλες στιγμές του 1940 - 1941 μας είναι γενικά γνωστές, οι στιγμές της καθημερινότητας του Ελληνα φαντάρου, του Ελληνα ή Αλβανού πολίτη, που περιγράφει ο Βλοντάκης, έρχονται να συμπληρώσουν το παζλ μιας εποχής, ώστε να φωτιστεί καλύτερα.

Μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου του Μιχάλη Βλοντάκη αναδύονται εικόνες που μοιάζουν να βγαίνουν από κάποιο μυθιστόρημα, καθώς ο συγγραφέας έχει το χάρισμα να χειρίζεται σωστά την ελληνική γλώσσα.

Το ημερολόγιο του Κρητικού συγγραφέα αποτελεί αναμφίβολα και πηγή ιστορικής γνώσης για μια εποχή που συντάραξε την Ελλάδα και την ανθρωπότητα, τόσο κοντινή αλλά και τόσο μακρινή από το σήμερα.



ΦΟΙΒΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/01/2008