Οι άνθρωποι της μαστίχας

Το βιβλίο Οι άνθρωποι της μαστίχας αν και καταπιάνεται με ένα τυπικό θέμα αγροτικής παραγωγής δημιουργεί μια ξεχωριστή τοπολογία της καλλιέργειας της μαστίχας μέσα από κείμενα και εικόνες. Το εν λόγω έργο μετεωρίζεται ανάμεσα στη τεκμηρίωση που προκύπτει μέσα από τα κείμενα- μαρτυρίες των καλλιεργητών και στη θεατρικότητα των επιτελεστικών τους δράσεων που αναδεικνύεται μέσα από τις φωτογραφίες τους.
Ο γραφιστικός σχεδιασμός (Typical Organization και Άγρα) του βιβλίου παραθέτει δύο παράλληλες αφηγήσεις (εικόνων και λόγου) -σε διαφορετικό χαρτί η κάθε μια- που συνυφαίνονται μέσα από μαιανδρικές αλληλοσχετίσεις δίχως όμως να γίνονται ποτέ ταυτολογικές. Όσο όμως το βιβλίο αποκαλύπτει την αθέατη γεωγραφία της μαστίχας τόσο την διαφυλάσσει με τον αναγνώστη να κοιτάζει μοναχά από τη χαραμάδα και από απόσταση την πολύσημη ετερογένειά της.
Μέσα από μαρτυρίες που εκπλήσσουν με τον αυθόρμητο τους λόγο οι καλλιεργητές αφηγούνται τη βιωμένη σχέση τους με τη μαστίχα, πώς νοηματοδοτούν την καλλιέργεια της μαστίχας και πώς την επικαιροποιούν σε σχέση με το παρελθόν. Έμπειροι καλλιεργητές μιλούν για τον κάματο, την παράδοση, την ευλογία και την κατάρα του μαστιχόδεντρου, για τη μακραίωνη σχέση με τη μαστίχα, για τις αλλαγές που συντελούνται στο σήμερα. Ταυτόχρονα νέοι καλλιεργητές, μετανάστες κυρίως, μιλούν για το τρόπο που εκείνοι «πληγώνουν» το δέντρο, για τη προσαρμογή τους στα μαστιχοχώρια αλλά και για τη σημασία που λαμβάνει αυτή η δραστηριότητα στην καθημερινότητά τους.

Ένας εκ των δημιουργών του βιβλίου, ο ερευνητής Δημήτρης Τσούχλης αναφέρει στο πρόλογο του βιβλίου: «Πρόθεση μας ήταν να παρεισφρήσουμε στον κόσμο του παραγωγού και του εργάτη της μαστίχας, να καταλάβουμε πώς σκέπτεται, τί τον ανησυχεί και πώς βιώνει την καλλιέργεια και την παραγωγή μαστίχας». Πώς το χωρικό επιδρά πάνω στην ανθρώπινη εμπειρία και πώς αυτή εγχαράσσεται πάνω στον τόπο; Πώς η τελούμενη συλλογική μνήμη μέσα από τις πρακτικές των καλλιεργητών μπολιάζει το παρόν και το αναδιαμορφώνει; Σε τί βαθμό έχει διαρραγεί η παραδοσιακή σχέση του καλλιεργητή με το μαστιχόδεντρο προς όφελος μιας αμιγώς οικονομικής δραστηριότητας; Η αφήγηση σε αυτήν την εργασία χρησιμοποιείται ως εργαλείο διείσδυσης, αναπαράστασης και αποκατάστασης της βιωμένης εμπειρίας. Η κάθε μαρτυρία που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο ωστόσο δεν συνιστά αποκλειστικά ένα ερευνητικό τεκμήριο αλλά κυρίως ένα μνημονικό ίχνος που διαφαίνονται σε αυτό σαν σε υδατογράφημα οι αδιόρατες πτυχώσεις της συμβιωτικής σχέσης μεταξύ ανθρώπου και δέντρου.
Tην ίδια στιγμή, οι φωτογραφίες του Στρατή Βογιατζή έρχονται να καταγράψουν και συνάμα να αφηγηθούν, να δημιουργήσουν ένα μυθοπλαστικό τεκμήριο της πραγματικότητας της μαστίχας· ενώ φωτίζουν τα διαφορετικά στάδια της καλλιέργειας της μαστίχας την ίδια στιγμή τα καλύπτουν με ένα πέπλου μυστήριου, σαν να υπάρχει ένα «αδιόρατο εγγεγραμμένο πεδίο» γεμάτο ετερόκλητα στοιχεία που συνθέτουν τη πραγματικότητα των ανθρώπων της μαστίχας, που μόνο κανείς μπορεί να υπαινιχθεί παρά να υποστηρίξει με σαφήνεια.

Φωτογραφίες– Έρευνα : Στρατής Βογιατζής

Πρόλογος– Επιμέλεια συνεντεύξεων- Έρευνα : Δημητρής Τσουχλής

Έρευνα– Παραγωγή : Βικτώρια Χαζίρη