Βιοηθικά διλήμματα του τέλους της ζωής

Το τέλος της ζωής έχει ιδιαίτερη μεταφυσική βαρύτητα και δημιουργεί πιεστικά ηθικά και υπαρξιακά διλήμματα, τόσο για τον θνήσκοντα, όσο και για το περιβάλλον του. Τα διλήμματα γίνονται επιτακτικότερα όταν ο ασθενής τελικού σταδίου ευρίσκεται ενώπιον του θανάτου, με πλήρη επίγνωση αλλά χωρίς πνευματική και ψυχική προετοιμασία, αναπτύσσοντας φοβική στάση απέναντι στο επερχόμενο γεγονός, η έλευση του οποίου του προκαλεί δέος, απορία, αναστοχασμό, πόνο και οδύνη. Το αυτό ισχύει και για το περιβάλλον του, ιδίως όταν καλείται να πάρει αποφάσεις εξ ονόματος ενός ασθενούς σε αδυναμία.
Τα κύρια βιοηθικά διλήμματα που ανακύπτουν στο τέλος της ζωής περιλαμβάνουν το δικαίωμα του ασθενούς στην πλήρη ενημέρωση και το ιατρικό απόρρητο, την συναίνεση στην προτεινόμενη θεραπεία, την ενδεχόμενη άρνησή της και την επιλογή εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων στην βάση της αυτονομίας, το αίτημα για διακοπή θεραπείας και ενδεχομένως για ευθανασία, την πνευματική υποστήριξη, την αντιμετώπιση του ασθενούς που δεν έχει δυνατότητα συναινέσεως, την απόφαση για τον τερματισμό της μηχανικής υποστηρίξεως και την προσφορά οργάνων. Περιλαμβάνουν ακόμη την στάση των θεραπόντων σε περιπτώσεις διχογνωμίας πάνω στην θεραπευτική προσέγγιση και την αποδοχή των θελήσεων του ασθενούς και των οικείων, όπως και ειδικότερα προβλήματα που ανακύπτουν από την ενασχόληση με ασθενείς διαφόρων θρησκειών και αντιλήψεων, στα πλαίσια των σημερινών πολυ-πολιτισμικών κοινωνιών. Για την διερεύνηση των παραπάνω μελετήθηκαν ευρύτατα οι αντιλήψεις για τον θάνατο, τον πόνο και την οδύνη, ενώ αναλύθηκαν οι υπάρχουσες κοσμικές και θρησκειακές βιοηθικές αρχές.
Αναδείχθηκαν οι σημαντικές διαφορές και αποκλίσεις, αλλά και η ανάγκη για σύγκλιση των κοσμικών βιοηθικών αρχών με τις αντίστοιχες θρησκειακές, με δεδομένη την εκπεφρασμένη θέληση όλων να υπηρετηθεί με σεβασμό ο πάσχων άνθρωπος. Η ανάδειξη των σημείων αυτών, καθώς και η ανάπτυξη προτάσεων που είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε σύγκλιση απόψεων, υπερκερασμό διλημμάτων, βέλτιστη αντιμετώπιση του πόνου και αποτελεσματική καταλλαγή της προθανατίου οδύνης, αποτελούν κεντρική επιδίωξη της παρούσης μελέτης.