Εύκρατες αναγνώσεις

Η ανάγνωση ως όραμα ζωής
"Η αγάπη για τον τόπο που γεννήθηκα, την Κρήτη, και η έλξη της λογοτεχνίας συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο ίδιο πρόσωπο, στην εμβληματική, απόλυτα γοητευτική νιτσεϊκή φυσιογνωμία του Νίκου Καζαντζάκη", γράφει η Ρούλα Βουράκη, στο ένα από τα δύο κριτικά δοκίμια που αφιερώνει στον μεγάλο Κρητικό συγγραφέα. Παρότι εγώ δεν γεννήθηκα στην Κρήτη, μπορώ, νομίζω, να συμμεριστώ τον ενθουσιασμό και τη συγκίνηση που προκαλεί μια τέτοια μοιραία συνάντηση: ήταν ένα καλοκαιρινό πρωινό, στις αρχές της δεκαετίας του, όταν ξεκίνησα να διαβάζω, καθισμένος σε μια βεράντα στη Σούδα, με θέα στη θάλασσα και το Ακρωτήρι, τον Καπετάν Μιχάλη, το πρώτο "βιβλίο για μεγάλους" (έτσι μου το είχαν συστήσει) που έτυχε να πέσει στα χέρια μου. Ήταν σημαδιακή αυτή η συνάντηση, γιατί τότε ένιωσα κι εγώ για πρώτη φορά τη δική μου αγάπη για την Κρήτη (ή, ίσως, την αγάπη για τη δική μου Κρήτη) να σμίγει με την αγάπη μου για τη λογοτεχνία. Και θέλω να σκέφτομαι ότι τότε ήταν που άρχισε να γεννιέται μέσα μου η αίσθηση ότι η κρίσιμη ερώτηση δεν αφορά το "τι είναι η λογοτεχνία" αλλά το "τι (μπορεί να) κάνει η λογοτεχνία". Γιατί, για μένα, η αξιανάγνωστη λογοτεχνία είναι δυναμική, όχι στατική, είναι πράξη, όχι πράγμα. Ένα σημαντικό λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να μεταμορφώσει το οικείο σε ανοίκειο και το ανοίκειο σε οικείο-έτσι όπως ο Καζαντζάκης μου έδειξε τότε (και μου δείχνει ακόμα) μια Κρήτη που νόμιζα ότι την ήξερα αλλά δεν την ήξερα και, ταυτόχρονα, μια Κρήτη που νόμιζα ότι ήταν πολύ ξένη σ' εμένα, αλλά τελικά δεν ήταν.