Πράξη απλή

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Σπύρος Βρεττός είναι δημιουργός πορείας. Στίχο το στίχο, λέξη τη λέξη πλάθει από το 1985, οπότε και εμφανίστηκε στην ποίηση με τη συλλογή Ως Αζτέκοι στις Αζόρες, το προσωπικό του σύμπαν, και δεν φαίνεται να λοξοδρομεί, παρά τους ποικίλους πειρασμούς των καιρών. Πειρασμούς που έχουν να κάνουν όχι μόνο με την «ανανέωση» και τον «εκσυγχρονισμό» της προσωπικής ματιάς αλλά και τη συμμετοχή στα κέρδη από το παιχνίδι της δημοσιότητας, στο οποίο όλο και περισσότεροι ενδίδουν, ζημιώνοντας όχι μονάχα την αξιοπρέπειά τους αλλά και την ουσία του έργου τους. Μετά τους Αζτέκους, οι ποιητικοί αναβαθμοί (Σε μαύρο πλου 1988, Ακίνητα μάτια 1992, Τραγωδία 1995, Ανιστόρητο 1999) έφεραν τον Βρεττό στην πιο πρόσφατη συλλογή του που τιτλοφορείται Πράξη απλή.

Από το πρώτο ακόμη ποίημα («Το άγιο χάος») ο Βρεττός δίνει το στίγμα του βιβλίου: μέρες, ζωές, λεπτομέρειες. Το φτενό, «πρόστυχο» υλικό του βίου τον σαγηνεύει και τον σπρώχνει στην καρέκλα του Μεγάλου Ανυφαντή, εκείνου που πλέκει τη Μοίρα. Ξεκλειδώνει τον κόσμο με τη βοήθεια μιας εντελώς δικής του κρυπτογραφικής κλείδας και τον ξαναστήνει απ' την αρχή. Στόχος του να εντοπίσει και να αποκαλύψει στα μάτια μας το θαύμα. Το ποίημα «Ο Ιακώβ στον ποταμό Ιαβώκ» είναι βασικό για τούτη τη νεοκοσμογονία του ποιητή: Τώρα κοιτώ/ και να που φεύγουν πάνω μου/ σφοδρά οι ουρανοί/ και τ' άδεια γεγονότα κάτω μου/ γεμίζουν όπως όπως. Ενώ στο αμέσως επόμενο, που τιτλοφορεί το «Θαύμα», πασχίζει να αποκαλύψει τον μηχανισμό του με το κοφτερό λεπίδι του ανατόμου: Και μέσα στα παράδοξα αυτά/ είδα επιτέλους το θαύμα/ να μου συστήνεται/ ως πράξη απλή/ συνηθισμένη: / Χαϊδεύω τον ίσκιο μου/ και νιώθει. / Χτυπάει το αίμα μου/ και του ανοίγω. / Ανασταίνεται η θυσία μου/ και μ' αγαπάει. Ισορροπώντας, όπως μόνον ένας ποιητής μπορεί, ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό, ο Βρεττός σκαρφίζεται κόσμους πικρούς, που μετεωρίζονται ακίνητοι ανάμεσα στις δύο καταστάσεις - και αυτό είναι που δίνει μια επιπρόσθετη γοητεία στην ποίησή του. Μία φωνή έστω να βρει/ θα αναδυθούν τα πορτοκάλια στο σκοτάδι·/ θα γίνει ο τόπος ως ζωή λέει στο ποίημα «Περίπου Νέκυια ή Οι άθλοι στον Κάτω Κόσμο».

Συχνά ειρωνικός και αυτοσαρκαστικός, χλευάζει τα οφίτσια και το κυνήγι της δύναμης: Την εξουσία μου ζητώ/ και δεν με υπακούει δηλώνει στο ακροτελεύτιο ποίημα της συλλογής «Κάποιος που ονειρεύτηκε την εξουσία (H παραβολή του μισού ψωμιού)». Και δεν διστάζει να περάσει στα χωράφια της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής, για να δώσει μια απαισιόδοξη - -εξόχως ρεαλιστική, λοιπόν - θεώρηση του σύγχρονου κόσμου. Το ποίημα «Ο φιλότεχνος σε κρίση (εν έτει 1999)» είναι χαρακτηριστικό: Αχ μην - ακούγεται ο φιλότεχνος -/ κύριε Πρόεδρε αχ μην/ την κατοικία του άλλου Προέδρου στο Βελιγράδι βομβαρδίσετε/ ή έστω ένα μαχαίρι στον αέρα της ν' αφήσετε, / να 'ναι ωραίο εκκρεμές/ τον χρόνο κατακρίνοντας/ με ήχους πέρα δώθε, / και να 'ναι εν τέλει ωραίο καρφί/ τον Ρέμπραντ διασώζοντας σαν ύψιστο μετέωρο/ κι ας είναι γύρω όλα διαλυμένα.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 28-09-2003