Ο κώδικας του Σινά

Ο Κώδικας του Σινά, είναι το πρώτο από τα τέσσερα μυθιστορήματα του Κουαρτέτου της Ιερουσαλήμ, που μας δίνουν την ευκαιρία να κατανοήσουμε με μοναδικό τρόπο τη μακρόχρονη και σύνθετη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ο συγγραφέας πλάθει μια εναλλακτική εκδοχή για την Ιστορία, η οποία αρχίζει όταν ο Σκάντερμπεγκ Βαλενστάιν, ένας φανατικός Τραππιστής μοναχός στις αρχές του 19ου αιώνα από την Αλβανία, σκοντάφτει πάνω σε αυτό που είναι «πέραν πάσης αμφιβολίας η παλαιότερη Βίβλος στον κόσμο» και ανακαλύπτει ότι «διέψευδε κάθε θρησκευτική αλήθεια που έχει γίνει αποδεκτή».

Τι θα συνέβαινε άραγε, αναρωτιέται –με τρόπο που δεν διαφέρει πολύ από τις σύγχρονες εικασίες των μελετητών της Βίβλου– «αν ξαφνικά ο κόσμος υποψιαζόταν ότι ο Μωάμεθ μπορεί να είχε ζήσει έξι αιώνες πριν από τον Χριστό» ή «ότι οι αρετές της Μαρίας, της Φατιμά και της Ρουθ είχαν μπερδευτεί μεταξύ τους από τους μεταγενέστερους χρονικογράφους;»

Ο Βαλενστάιν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, «ο Μελχισεδέκ πρέπει να έχει την Πόλη της Ειρήνης», όπως ακριβώς «οι άνθρωποι πρέπει να έχουν την Ιερουσαλήμ τους». Ο Βαλενστάιν πιστεύει πως η πίστη πρέπει να διατηρηθεί στον κόσμο και ότι αν απουσιάζει η αιτία για την πίστη, τότε είναι καθήκον του να την παράσχει. «Η απόφαση που είχε πάρει στο κελί του», μας λέει ο Whittemore, «ήταν να παραποιήσει την αυθεντική Βίβλο».

Όμως, αυτή η παραποίηση –ό,τι έχει οδηγήσει σε αυτήν και ό,τι απορρέει από αυτήν– γίνεται μια ευφάνταστη έπαρση, που διαπνέει το βιβλίο από την αρχή ως το τέλος. Είναι ο τρόπος του Whittemore για να μας ζητήσει να σκεφτούμε τους πολλούς τρόπους μέσω των οποίων οι ψευδαισθήσεις μπορούν να γεννήσουν πραγματικότητες, μέσω των οποίων οι πραγματικότητες μπορούν να μεταμορφωθούν από τα όνειρα και –πάνω απ’ όλα– μέσω των οποίων το πραγματικό και το φανταστικό μπορούν να συνωμοτήσουν για να δημιουργήσουν τα γεγονότα και τους θρύλους που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και πεθαίνουμε.

Eίναι ένα αξιόλογο ερωτικό τραγούδι για τους Αγίους Τόπους και για τις μυριάδες ονείρων και πράξεων που, μέσα σε τέσσερις και πλέον χιλιετίες, έχουν αποτελέσει τον πυρήνα όλων όσων έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι είναι η αιτία και το αποτέλεσμα της ατομικής και συλλογικής μας μοίρας.

«Ο τόπος είναι η αρχή της μνήμης», δηλώνει ο Whittemore και μας δείχνει, επανειλημμένα, πώς η ιστορία ενός συγκεκριμένου τόπου είναι τόσο η αιτία των γεγονότων όσο και κάθε απλό πολιτικό γεγονός. Οι περιγραφές τόπων όπως η Ιεριχώ, η Δαμασκός, η Βηρυτός, η Ιερουσαλήμ και το Σινά –η δομή και οι λεπτομέρειες των κτηρίων και των αγορών, των υπόγειων θαλάμων και των υπέργειων οχυρών, των αγίων τόπων και της ερήμου– δίνονται παραστατικά και απτά. Με τις «ατελείωτες κατεδαφίσεις και ανοικοδομήσεις της Ιερουσαλήμ» αυτοί οι τόποι παίρνουν ζωή και ανασαίνουν –όπως και οι χαρακτήρες του Whittemore– σ’ ένα φανταστικό κόσμο όπου το δυνατόν προηγείται σταθερά του πιθανού και γίνονται κεντρικοί πρωταγωνιστές στην αφήγηση.