Φοίνικες, Ιστορία και πολιτισμός

Tύρος, Σιδώνα, Βηρυτός, Βύβλος, Άραδος, Μοτύη, Καρχη­δόνα...: πόλεις που άφησαν η καθεμία το δικό της στίγμα στην ιστορία της Μεσογείου, πρωτοπορώντας στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Πόλεις φοινικικές, συνδεδεμένες με έναν λαό που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα για τους ιστορικούς της Αρχαιότητας. Μολονότι οι κλασικές πηγές απονέμουν στους Φοίνικες την τιμή ότι ήταν αυτοί που μετέφεραν στη Δύση την πρώτη αλφαβητική γραφή, με βάση την οποία ανέπτυξαν οι Έλληνες το ελληνικό αλφάβητο, η φοινικική γραμματεία δεν έχει αφήσει κανένα ίχνος στην ιστορία. Επιπλέον, καθώς οι Φοίνικες ζούσαν σε μια χαλαρή συνομοσπονδία εμπορικών πόλεων-κρατών με μεγάλη γεωγραφική διασπορά, και δεν αποτελούσαν ένα ενιαίο κράτος με σαφώς καθορισμένα σύνορα, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατανοήσουμε την κοινωνική τους οργάνωση.

Ο Μαρκ Γούλμερ, αξιοποιώντας τα πορίσματα της πιο πρόσφατης ιστορικής και αρχαιολογικής έρευνας, παρουσιάζει μια νέα αποτίμηση αυτού του συναρπαστικού αλλά μυστηριώδους σημιτικού λαού. Εξετάζοντας την ιστορία, τον υλικό πολιτισμό, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τη διακυβέρνηση, το εμπόριο και την επέκταση από την περιοχή του Λιβάνου στη Δυτική Μεσόγειο, διευρευνά τη Φοινίκη σε όλη την παράδοξη περιπλοκότητά της. Φωτίζοντας πολλά από τα μυστήρια και τις αντιφάσεις που περιβάλλουν τους Φοίνικες, ο συγγραφέας καταδεικνύει όχι μόνο τον δυναμισμό και τον πλούτο της κουλτούρας τους αλλά και τον ιδιαίτερα ισχυρό αντίκτυπό τους στην ευρύτερη ιστορία της Μεσογείου.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κατάλογος Χαρτών και Εικόνων
Ευχαριστίες
Συντομογραφίες
Πρόλογος
Χρονολόγιο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ποιοι ήταν οι Φοίνικες;
Φοινικική εθνότητα
Ορίζοντας τη Φοινίκη
Φοινίκη: Το κλίμα και ο τόπος
Πηγές για τη μελέτη της αρχαίας Φοινίκης
Γραπτές πηγές: επισκόπηση
Τα κλασικά κείμενα
Τα βιβλικά κείμενα
Κείμενα από άλλες κοινωνίες της εποχής
Φοινικικές επιγραφικές πηγές
Αρχαιολογία

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Η Εποχή του Χαλκού (περ. 3500–1200)
Το τέλος της Εποχής του Χαλκού
Η Εποχή του Σιδήρου Ι (1200–900)
Η Εποχή του Σιδήρου ΙΙ (900–586)
Η Βαβυλωνιακή Περίοδος (586–539)
Η Περσική Περίοδος (539–332)
Η έλευση του Μεγάλου Αλεξάνδρου

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Βασιλείς και βασίλεια
Ο ιερός ρόλος των Φοινίκων βασιλέων
Η βασιλεία ως κληρονομικό αξίωμα
Συμβούλια και συνελεύσεις
Κοινωνικές δομές και ιεραρχίες
Οι γυναίκες της αρχαίας Φοινίκης
Η κοινωνική και οικονομική θέση των γυναικών της Φοινίκης
Οι θρησκευτικοί ρόλοι των γυναικών
Ο οικονομικός ρόλος των γυναικών
Η κουζίνα της αρχαίας Φοινίκης
Η φοινικική γλώσσα και γραφή
Το αλφάβητο
Η οικονομία: γεωργία, βιοτεχνία και εμπόριο
Ο γεωργικός τομέας
Ο βιοτεχνικός τομέας
Ο εμπορικός τομέας
Κρατικό έναντι ιδιωτικού εμπορίου
Εμπορικές κοινοπραξίες
Συναλλακτικοί μηχανισμοί
Χρήμα και νομίσματα
Φοινικικές πόλεις
Τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά μιας φοινικικής πόλης
Εμπορικές και βιοτεχνικές περιοχές
Οικιστικές περιοχές
Κατασκευαστικές μέθοδοι και υλικά

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Συνέχεια ή αλλαγή;
Οι θεοί των Φοινίκων
Βύβλος
Σιδώνα
Τύρος
Βηρυτός
Σάραπτα
Θνήσκοντες θεοί
Φοίνικες ιερείς και επίκουροι
Ιερείς
Επίκουροι
Τελετουργικά και πρακτικές λατρείας
Χορός, μουσική και τραγούδι
Μαντική
Προσευχές, σπονδές και καύση θυμιάματος
Ιερά, ναοί και βωμοί
Θάνατος και μετά θάνατον ζωή
Ταφικές πρακτικές και τελετουργίες
Τάφοι, ταφικά μνημεία και νεκροπόλεις

ΤEΧΝΗ ΚΑΙ ΥΛΙΚOΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ελεφαντουργία
Μεταλλοτεχνία
Λιθοτεχνία: στήλες, γλυπτά και σαρκοφάγοι
Γυαλί και φαγεντιανή
Αγγειοπλαστική / κεραμική
Πήλινα ειδώλια, προσωπεία, προτομές
Κοσμήματα και σφραγιδόλιθοι
Υφάσματα

ΥΠΕΡΠΟΝ­ΤΙΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗ
Τα κίνητρα για τη φοινικική εξάπλωση
Εξωτερικοί παράγοντες
Εσωτερικοί παράγοντες
Ανατολική Μεσόγειος
Μικρά Ασία (Ανατολία)
Κύπρος
Ανατολική Μεσόγειος: Ελλάδα και Αιγαίο
Ρόδος
Κρήτη και Κύθηρα
Αθήνα
Αίγινα, Άργος και Κόρινθος
Νότιο και βόρειο Αιγαίο
Κεντρική Μεσόγειος: Τυρρηνική Θάλασσα, Μάλτα και Γκόζο
Σικελία
Σαρδηνία
Ιταλία
Μάλτα και Γκόζο (Γαύλος)
Δυτική Μεσόγειος: Βόρεια Αφρική
Λιβύη
Τυνησία
Το Δυτικό Μαγκρέμπ (Αλγερία και Μαρόκο)
Δυτική Μεσόγειος: Ιβηρική

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Προτάσεις για περαιτέρω μελέτη
Ευρετήριο