Τι ονειρεύονται οι λύκοι

Μέσα από μια εξωφρενική πορεία ένας κοινός άνθρωπος μπορεί, απρόσμενα, να οδηγηθεί στη φρίκη της τρέλας; Ο Ναφά Ουαλίντ, ένας νέος, ωραίος πλην άνεργος ηθοποιός που ονειρεύεται δόξα και πλούτη, πιάνει δουλειά σε μια οικογένεια ως σοφέρ. Ένας θάνατος από ναρκωτικά θα ταράξει τα μέχρι τότε ήρεμα νερά της ζωής του, και ο Ουαλίντ, θα αρχίσει να ηρεμεί μόνο με τη φωνή του μουεζίνη. Γρήγορα θα εμπλακεί στα γρανάζια της θρησκείας και δειλά δειλά θα αρχίσει να παίρνει μέρος σε κάποιες αποστολές εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα. Έτσι ο Ουαλίντ, ψάχνοντας για τον παράδεισο, θα βρεθεί, σχεδόν χωρίς να το καταλάβει, στην κόλαση...





Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:

Τρία αστυνομικά μυθιστορήματα (Morituri, Double blanc, L' automne des chimeres) ήταν αρκετά για να κάνουν στη Γαλλία πασίγνωστο το όνομα της Αλγερίνας Γιασμίνα Χάντρα. Η επιτυχία συνεχίστηκε με το μυθιστόρημα "Les agneaux du Seigner", (1998), αλλά η αληθινή ταυτότητα της συγγραφέως που κρυβόταν πίσω από το ψευδώνυμο Χάντρα παρέμενε άγνωστη. Οι λόγοι προφανείς: τα θέματα και των τεσσάρων αυτών μυθιστορημάτων, που έχουν να κάνουν με τον εμφύλιο της Αλγερίας και τον ισλαμικό φονταμελισμό, δεν επέτρεπαν στη συγγραφέα να δηλώσει το πραγματικό της όνομα. Το 1999, και λίγο πριν κυκλοφορήσει το μυθιστόρημα "Τι ονειρεύονται οι λύκοι", σε συνέντευξή του στο γαλλικό Τύπο, η Γιασμίνα Χάντρα έλυσε τη σιωπή της και αποκάλυψε πως είναι άντρας, αναγκασμένος ωστόσο για λόγους ασφαλείας να κρατήσει την ανωνυμία του. " Είμαι περήφανος που υπογράφω με γυναικείο όνομα, γιατί σέβομαι εξαιρετικά τις γυναίκες(...) Σας διαβεβαιώ πως αν έλεγα ποιος είμαι, θα γινόμουν ήρωας. Δεν θέλω όμως να είμαι ήρωας. Θέλω να είμαι μυθιστοριογράφος(...)



ΚΡΙΤΙΚΗ




Τον Σεπτέμβριο του 1999, λίγο πριν από την κυκλοφορία του παρόντος μυθιστορήματος, μια αλγερινή συγγραφέας, γνωστή ήδη στο γαλλικό κοινό, αποκαλύπτει σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Le Monde» ότι το Γιασμίνα Χάντρα δεν είναι το αληθινό της όνομα και ότι στην πραγματικότητα είναι άντρας. Έναν χρόνο αργότερα, μόλις πριν από δύο μήνες, ο αλγερινός συγγραφέας αποκαλύπτει με μια δεύτερη συνέντευξή του στην ίδια εφημερίδα την κρυφή του ταυτότητα. Είναι 56 χρόνων και ο λόγος που τον ανάγκασε να καταφύγει στην ψευδωνυμία είναι, αν μη τι άλλο, αποστομωτικός: ο Μοχάμεντ Μουλεσεούλ, όπως είναι το πραγματικό και διόλου εξωτικό όνομά του, είναι ανώτατος αξιωματικός του αλγερινού στρατού, έχει μόλις εγκαταλείψει τη χώρα του και έχει καταφύγει στο Μεξικό. Αν τώρα αναλογιστεί κανείς ότι η Αλγερία εξελίχθηκε τη δεκαετία που μας πέρασε σε θέατρο ενός αγριότατου εμφυλίου, κατά τη διάρκεια του οποίου αρκετοί διανοούμενοι δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ για ασήμαντες αφορμές, γίνεται τότε κατανοητό ότι η ψευδωνυμία ήταν για τον πολιτικά και θρησκευτικά φιλελεύθερο Μουλεσεούλ κάτι παραπάνω από απλή στυλιστική επιλογή.


Ο Μουλεσεούλ εγκαταλείφθηκε από τους γονείς του όταν ήταν εννέα χρόνων, οπότε και υιοθετήθηκε από τον στρατό. Ως πρόσφατα υπήρξε μάχιμος στρατιωτικός, ιδιότητα υπό την οποία δημοσίευσε στην Αλγερία τα πρώτα του βιβλία. Με τη σκλήρυνση όμως του καθεστώτος, υπό την απειλή του ανερχόμενου τότε φονταμενταλισμού, οι δύο ιδιότητες δεν μπορούσαν πλέον να συνυπάρχουν. Έτσι ο Μοχάμεντ δανείζεται τα δύο μικρά ονόματα της γυναίκας του, τα Γιασμίνα και Χάντρα, και κατασκευάζει τη νέα του ταυτότητα. Έπειτα από αλλεπάλληλες προσπάθειες, ένα χειρόγραφό του γίνεται δεκτό από γνωστό εκδοτικό οίκο και εκδίδεται στη Γαλλία.


Η νουάρ τριλογία με τα βιβλία Morituri (1997), Double blanc (1997) και L' automne des chimeres (1998) γνωρίζει σημαντική επιτυχία. Το φθινόπωρο του 1999 κυκλοφορεί το Τι ονειρεύονται οι λύκοι, ένα μυθιστόρημα που ξεφεύγει από τη νουάρ τυπολογία, όχι όμως και από τις εμμονές του συγγραφέα. Οι πληγές άλλωστε που έχει ανοίξει στη χώρα του ο πολιτικός και θρησκευτικός παραλογισμός παραμένουν ανοιχτές.


Δύο λόγια για τα ιστορικά γεγονότα: Στις εκλογές του 1992 όλα δείχνουν ότι νικητής θα βγει το κόμμα των ισλαμιστών (το γνωστό FIS). Μπροστά στο φάσμα της παράδοσης της εξουσίας στους φανατικούς, με όσα αυτό θα συνεπάγετο, ο στρατός, με την ανοχή των πολιτικών αλλά και των χωρών της Δύσης, επεμβαίνει και καταλαμβάνει την εξουσία. Η ενέργεια αυτή, ενδεδειγμένη κατά πολλούς ­ο συγγραφέας είναι ένας από αυτούς­, θα ενισχύσει τα πιο ακραία στοιχεία του FIS πυροδοτώντας έναν άγριο και πέρα από κάθε κανόνα εμφύλιο πόλεμο. Οι δολοφονίες ευνοϊκά διακείμενων προς την κυβέρνηση και γενικότερα δικαστικών, στρατιωτικών, καλλιτεχνών καθώς και τα τυφλά και εξαιρετικά αιματηρά τρομοκρατικά χτυπήματα είναι στην ημερήσια διάταξη. Οι συγκρούσεις γενικεύονται, ο πόλεμος περνά στην επαρχία, χωριά ολόκληρα ξεκληρίζονται ­πότε από τους αντάρτες και πότε από τον τακτικό στρατό­ και οι νεκροί ανέρχονται τελικά σε περισσότερους από 150.000.


Το «Τι ονειρεύονται οι λύκοι» είναι η ιστορία ενός φιλόδοξου και ευαίσθητου νεαρού, του Ναφά, που εγκλωβίζεται σταδιακά στα δίχτυα των φανατικών ισλαμιστών, γίνεται υποχείριό τους, και εξελίσσεται, χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιήσει, σε ανθρωπόμορφο τέρας. Η ιστορία του Ναφά είναι η ιστορία της καταβαράθρωσης μιας χώρας στον παραλογισμό, στη μισαλλοδοξία, στην κοινωνική αποσάθρωση και στην αλόγιστη βία. Ο Μουλεσεούλ, διά χειρός Γιασμίνα Χάντρα, μας μεταφέρει δίχως μελοδραματισμούς και υπερβολές στο κέντρο της κόλασης. Με ρεαλιστικές, ενίοτε ωμές, περιγραφές φτιάχνει ένα συμπαγές και παραστατικό μυθιστόρημα που αντανακλά την αφασία, την τρέλα, τη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε κτήνος, όπου η απώλεια κάθε νοήματος προέρχεται ακριβώς από τον ζήλο των ανθρώπων για νόημα και σκοπό.


Η στράτευσή του στη μία από τις αντιμαχόμενες πλευρές ­ο ίδιος, όπως εξομολογείται, έχει λάβει μέρος σε ουκ ολίγες επιχειρήσεις κατά των ανταρτών, στη διάρκεια των οποίων δεν διέκοπτε το γράψιμο­ δεν μοιάζει να θολώνει τη ματιά του, αφού μπορεί και σκιαγραφεί με αγάπη και συμπάθεια τον ήρωά του ακόμη και όταν τον οδηγεί στα χαμηλότερα σκαλοπάτια της ύπαρξης. Η Γιασμίνα Χάντρα (ας σεβαστούμε την επιλογή του συγγραφέα) γράφει στη γαλλική γλώσσα, από την οποία έγινε και η γλαφυρή μετάφραση.

Κώστας Κατσουλάρης, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 24-03-2001