Βάση και εποικοδήμημα

Στο κέντρο του μαρξισμού υπάρχει μια σύγχυση.
Η σύγχυση αυτή επικεντρώνεται στο δίπολο "βάση" και "εποικοδόμημα".

Το 1857 ο Μαρξ έγραψε στον πρόλογο της εισαγωγής στην "Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας" ότι "η οικονομική δομή της κοινωνίας" σχηματίζει την "πραγματική βάση" πάνω στην οποία "υψώνεται ένα κοινωνικό και νομικό εποικοδόμημα".

Από τότε, οι μαρξιστές αντιπαρατίθενται για το νόημα αυτής της δήλωσης. Τι είναι η "βάση"; Η οικονομία; Οι παραγωγικές δυνάμεις; Η τεχνολογία; Οι παραγωγικές σχέσεις; Τι περιλαμβάνεται στο εποικοδόμημα; Σίγουρα το κράτος. Αλλά τι ισχύει για την ιδεολογία (και την επαναστατική θεωρία); Την οικογένεια; Τον οικονομικό ρόλο του κράτους, τις επιχειρήσεις που ελέγχει;

Και τέλος, ποια είναι η σχέση ανάμεσα στη "βάση" και το "εποικοδόμημα"; Η βάση καθορίζει το εποικοδόμημα; Και αν είναι έτσι, ποια είναι ακριβώς η φύση αυτού του καθορισμού; Μήπως το "εποικοδόμημα" είναι ως ένα βαθμό "αυτόνομο" -και αν πάλι ισχύει κάτι τέτοιο, πώς μπορεί να συμφιλιωθεί με την έννοια του "καθορισμού" (έστω και αν πρόκειται για "καθορισμό μόνο σε τελευταία ανάλυση");

Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις ο Κρις Χάρμαν με αυτό το κείμενό του που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό "International Socialism" το καλοκαίρι του 1986 και επαναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο "Marxism and History".