Η ανατολική ομοσπονδία

Η ιδέα της ομοσποδιακής συγκρότησης των Βαλκανίων αποτελεί κεφάλαιο σε μεγάλο βαθμό αγνοημένο από την ευρωπαϊκή και διεθνή ιστοριογραφία. Κατά την διάρκεια του 19ου κυρίως αιώνα ο βαλκανικός φεντεραλισμός αποτέλεσε μία εναλλακτική προσέγγιση του Ανατολικού Ζητήματος και συγκρούστηκε με τους τοπικούς εθνικισμούς. Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται οι δύο σημαντικότερες ελληνικές φεντεραλιστικές κινήσεις του 18ου αιώνα, η «Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία» και ο σύλλογος της «Ανατολικής Ομοσπονδίας». Οι οργανώσεις αυτές, αν και χρησιμοποίησαν τον ίδιο τίτλο για να περιγράψουν το όνομά τους, εξέφρασαν διαφορετικές ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις για την πραγμάτωσή του. Τελικά, οι δύο «Αντολικές Ομοσπονδίες», όπως και άλλα φεντεραλιστικά εγχειρήματα που δοκιμάστηκαν κατά περιόδους στη Βαλκανική Χερσόνησο, δεν κατάφεραν να πραγματώσουν τα σχέδιά τους. Δημιοήργησαν, ωστόσο, τη δική τους ιστορική παράδοση, που αποτελεί κι αυτή κληρονομιά των λαών της περιοχής.